1. حضرت اميرمؤمنان عليه السلام مي فرمايد: إن رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم أبصر رجلا قد دبرت جبهته فقال له النبي صلي الله عليه و آله و سلم: من يغالب عمل الله يغلبه و من يهجر الله عزوجل يشوه به، و من يخدع الله يخدعه فهلا تجافيت بجبهتك الأرض و لم يبشر وجهك؛ [1] .

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم شخصي را مشاهده كردند كه پيشاني اش بر اثر سجده بالا آمده بود [ظاهرا از روايت استفاده مي شود كه براي پيدا شدن اثر سجده: پيشاني اش را قدري فشار مي داده كه حضرت او را مورد انتقاد قرار داده و فرمودند:] هر كس عملي كه بايد براي خداوند باشد، دنبال غلبه دادن غير خداوند باشد؛ (يعني كار را براي غير خداوند انجام دهد)، خداوند او را [در هدفش] مغلوب مي كند و هر كس از خداوند دوري كند خداوند متعال جلوه او را زشت خواهد كرد و هر كس با خداوند مكر كند، خداوند به خودش بر مي گرداند؛ سپس [حضرت او را مورد انتقاد قرار داده و فرمودند] چرا پيشاني ات را به زمين چسبانده [و فشار دادي]؟ و چرا پوست صورتت



[ صفحه 204]



(پيشاني ات) خشن شده است؟

2. عن أنس قال: وعظ النبي صلي الله عليه و آله و سلم يوما فإذا رجل قد صعق فقال النبي صلي الله عليه و آله و سلم: من ذا المتلبس علينا ديننا؟ إن كان صادقا فقد شهر نفسه، و إن كان كاذبا محقه الله؛ [2] .

پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم مشغول موعظه كردن بودند كه ناگهان شخصي از ميان جمعيت فرياد زده و غش كرد! حضرت فرمودند: اين شخص كيست كه دين ما را بر ما مشتبه مي كند؟ اگر او در كارش صداقت داشته باشد، گرفتار شهرت در ميان مردم شده و اگر صداقت نداشته باشد، به عذاب خداوند گرفتار خواهد شد؛ (يعني انسان بايد مراقب خود باشد كه به چنين حالتي گرفتار نشود و تا احساس كرد كه ممكن است از اختيارش خارج شود فوري جلسه را ترك كند).

3. پيامبر گرامي صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايد: كفي بالرجل بلاء أن يشار إليه بالأصابع في دين أو دنيا؛ [3] .

در گرفتار شدن شخص همين بس كه افراد جامعه او را با انگشت به يكديگر نشان دهند؛ چه اين شهرت در امور ديني باشد يا امور دنيايي.

خلاصه، شهرت مذموم است، و انسان تا مي تواند نبايد خود را گرفتارش كند؛ مگر اين كه از اختيارش خارج باشد يا مشهور شدن را وظيفه شرعي خود بداند.



[ صفحه 205]



4. باب كراهة ذكر الانسان عبادته للناس [4] .

مرحوم حر عاملي؛ در كتاب ارزشمند وسائل الشيعة بابي را آورده و از رواياتش استفاده نموده كه مكروه و مذموم است انسان عبادات و كارهايي را كه براي خداوند متعال انجام داده، براي ديگران باز گويد.

5. بعضي از اصحاب امام باقر عليه السلام نقل مي كنند كه حضرت فرمودند: الإبقاء علي العمل أشد من العمل قال: و ما الإبقاء علي العمل؟ قال: يصل الرجل بصلة و ينفق نفقة لله وحده لا شريك له فتكتب له سرا ثم يذكرها فتمحي فتكتب له علانية ثم يذكرها فتمحي و تكتب له رياء؛ [5] .

باقي ماندن بر عمل، از خود عمل مشكل تر است. از حضرتش سؤال شد كه مراد از باقي ماندن بر عمل چيست؟ حضرت فرمودند: شخصي به كسي رسيدگي يا مالي را در راه خداوند انفاق مي كند و عملش به صورت پنهاني ثبت مي شود؛ سپس براي ديگران بازگو مي كند [و به جهت نقل براي ديگران] از اعمال پنهاني محو شده و در اعمال آشكار ثبت مي شود. دوباره براي ديگران بازگو مي كند و آن عمل [به لحاظ نقل دوباره براي ديگران] از اعمال علني خالص نيز پاك شده و در اعمال ريايي ثبت مي گردد.