ظن و گمان در اصل انجام نماز است: ظن و گمان در انجام نماز حكم شك را دارد: يعني اگر در وقت است بايد انجام دهد و اگر در خارج وقت است، اعتنا نمي كند و هم چنين است اگر ظن به نخواندن نماز پيدا نمايد. [1] .

ظن و گمان در شرايط نماز است: ظن و گمان در تحقق شرايط نماز معتبر نيست مگر در قبله و وقت كه در بعضي از موارد كه در بحث قبله و وقت گفته شد جريان دارد، البته بعيد نيست كه شهادت دو عادل هم در اثبات آنها كافي باشد. [2] .

در اذكار و اجزاي نماز است: در اين كه ظن و گمان در افعال نماز آيا ملحق به يقين است يا ملحق به شك اختلافي است، حضرت امام قدس سره مي فرمايند: بنابر احتياط واجب لازم است احتياط نمايد [3] و احتياطش به اين است كه اگر شي ء مشكوك قرائت يا ذكر يا دعا است آن را انجام دهد و اما اگر شي ء مشكوك از افعال است به ظنش عمل كرده و نماز را هم دوباره بخواند مثلا اگر شك كند كه يك سجده كرده يا دو سجده و هنوز وارد تشهد نشده و نايستاده و در همين حال ظن و گمان به سجده پيدا مي كند كه در اين صورت بنا را بر دو سجده گذاشته و بعد از نماز دوباره نماز را اعاده مي كند. [4] .

در ركعت هاي نماز است: ظن در ركعت هاي نماز، حكم يقين را دارد چه در دو ركعت اول نماز باشد و چه در دو ركعت آخر نماز، چه اين ظن سبب صحت نماز گردد يا باطل شدن آن، مثل اين كه در شك بين چهار و پنج، ظن پيدا كند كه ركعت پنجم اوست؛ ولي احتياط مستحب آن است كه اگر ظن در غير ركعت سوم و يا چهارم نماز باشد به ظنش عمل نموده و بعد هم اصل نماز را دوباره بخواند و بعضي از فقها ظن ركعت سوم و چهارم را به اول و دوم ملحق ندانسته اند. [5] .



[ صفحه 133]