1. شك در چيزي كه محل به جا آوردن آن، گذشته است، مثل آن كه در ركوع شك كند كه حمد را خوانده يا نه. [1] .

2. شك بعد از سلام نماز مثلا در نماز چهار ركعتي بعد از سلام شك كند چهار ركعت خوانده يا پنج ركعت مگر آن كه دو طرف شك باطل باشد كه در اين صورت نماز باطل است مثل اين كه در نماز چهار ركعتي بعد از سلام

[ صفحه 112]

شك كند كه دو ركعتي سلام داده يا پنج ركعتي و يا شك كند سه ركعتي سلام داده و يا پنج ركعتي. [2] .

3. شك بعد از گذشتن وقت نماز چه شك در شرايط و چه اجزاء و چه در ركعت ها و چه در اصل انجام نماز باشد. [3] .

4. شك امام در شماره ي ركعت هاي نماز در صورتي كه مأموم شماره ي آنها را بداند و هم چنين شك مأموم در صورتي كه امام شماره ي ركعت هاي نماز را بداند و اما در افعال نماز مورد اختلاف است حضرت امام قدس سره و بعضي از فقها فرموده اند: اين اختصاص به ركعت هاي نماز ندارد بلكه در افعال نماز هم جاري است. [4] .

5. شك در نماز مستحبي

اگر در شماره ي ركعت هاي نماز مستحبي شك كند، چنانچه طرف بيشتر شك، نماز را باطل مي كند، بايد بنا را به كمتر بگذارد؛ مثلا اگر در نافله ي صبح شك كند كه دو ركعت خوانده يا سه ركعت، بايد بنا بگذارد كه دو ركعت خوانده است و اگر طرف بيشتر شك، نماز را باطل نمي كند. مثلا شك كند كه دو ركعت خوانده يا يك ركعت به هر طرف شك عمل كند، نمازش صحيح است. [5] .

[ صفحه 113]

6. شك كثيرالشك (كسي كه زياد شك مي كند)

درباره ي كثيرالشك و وسواسي مباحثي در فقه مطرح است كه بعضي از آنها بيان مي شود:

[1] توضيح المسائل مراجع، مسأله 1167.

[2] همان، مسأله 1167 و 1179 و العروة الوثقي، ج 1، في الشكوك التي لا اعتبار بها، «الثالث».

[3] توضيح المسائل مراجع، مسأله 1167 و العروة الوثقي، ج 1، في الشكوك التي لا اعتبار بها، «الثاني».

[4] توضيح المسائل مراجع، مسأله 1167 و تحرير الوسيله، ج 1، في الشكوك التي لا اعتبار بها.

[5] توضيح المسائل مراجع، مسأله 1193.