الف: قرآن و ذكر است:

1. به قصد قرآن و ذكر مي گويد: قصد فهماندن چيزي به ديگري ندارد: نمازش صحيح است. قصد فهماندن چيزي به ديگري هم دارد: نمازش صحيح است.

2. به قصد فهماندن چيزي به ديگري مي گويد: قصد ذكر هم مي كند: نمازش باطل است. قصد ذكر نمي كند: نمازش باطل است.

ب: كلام آدمي است:

1. به حدي باشد كه صورت نماز را به هم بزند: نماز باطل است چه عمدي و چه سهوي باشد.

2. به هم نزند: الف: عمدي است: دو حرف با معنا است: نماز باطل است. دو حرف بدون معنا است: بنابر احتياط واجب نماز باطل مي شود. يك حرف با معنا و يا با قصد معنا است: نماز باطل مي شود؛ مانند «ق» كه فعل امر از «وقي» مي باشد. يك حرف با معنا و بدون قصد معنا؛ ولي ملتفت معني آن باشد: بنابر احتياط واجب آن نماز را دوباره بخواند، مانند «ق» كه فعل امر است و او قصد معني نكند. يك حرف بدون معنا و بدون قصد معنا؛ نماز صحيح است؛ ولي بعضي از فقها فرموده اند: احتياط دوباره خواندن نماز است.

ب: سهوي است: نماز صحيح است. فقط پس از اتمام نماز دو سجده ي سهو به جا مي آورد.

مسأله: سرفه كردن و آروغ زدن و آه كشيدن در نماز اشكال ندارد؛ ولي



[ صفحه 99]



گفتن آخ و آه و مانند اين ها كه دو حرف است، اگر عمدي باشد نماز را باطل مي كند؛ ولي اگر از خوف خداوند متعال بگويد: «آه من ذنوبي» و يا «آه من نار جهنم» و يا كلمه ي «آه» را بگويد؛ ولي در ذهنش «من ذنوبي» و يا «من نار جهنم» باشد نمازش صحيح است. [1] .

مسأله: اگر چيزي از حمد و سوره و ذكرهاي نماز را عمدا يا احتياطا چند مرتبه بگويد اشكال ندارد؛ ولي اگر تكرار به خاطر وسواس باشد جايز نيست، و اگر تكرار كرد باطل بودن نمازش معلوم نيست؛ ولي بعضي از فقها فرموده اند: اگر به مسأله آگاه باشد و بتواند به وسواس عمل نكند نمازش هم باطل است. [2] .