مسأله: وقت مخصوص نماز مغرب از اول مغرب [1] است، تا وقتي كه از مغرب به اندازه ي خواندن سه ركعت نماز بگذرد، كه اگر كسي مثلا مسافر باشد و تمام نماز عشا را سهوا در اين وقت بخواند احتياط مستحب آن است كه بعد از نماز مغرب، نماز عشا را دوباره بخواند، و وقت مخصوص نماز عشا موقعي است كه به اندازه ي خواندن نماز عشا به نصف [2] شب مانده باشد كه اگر

[ صفحه 53]

كسي تا اين موقع نماز مغرب را عمدا نخواند بايد اول نماز عشا و بعد از آن نماز مغرب را بخواند و بين وقت مخصوص نماز مغرب و وقت مخصوص نماز عشا، وقت مشترك نماز مغرب و عشا است كه اگر كسي در اين وقت اشتباها نماز عشا را پيش از نماز مغرب بخواند و بعد از نماز ملتفت شود، نمازش صحيح است و بايد نماز مغرب را بعد از آن بجا آورد. [3] .

[1] مغرب: موقعي است كه سرخي طرف مشرق كه بعد از غروب آفتاب پيدا مي شود، از بين برود.

[2] در ارتباط با تعيين نصف شب اقوالي است كه در زير بيان مي شود:

الف) بعضي از فقها و حضرت امام قدس سره فرموده اند: احتياط واجب آن است كه براي نماز مغرب و عشا و مانند آنها شب را از اول غروب تا اذان صبح حساب كرده و براي نماز شب و مانند آن، تا اول آفتاب حساب نمايند. ب) شب از اول غروب است تا اول آفتاب. ج) شب از اول غروب است تا طلوع فجر، بنابراين براي تعيين شب يا طبق اقوال فوق بايد تمام شب را محاسبه و نصف نمود يا از راه دوم استفاده كرد كه: كساني كه شب را از غروب تا طلوع آفتاب دانسته اند فرموده اند: دوازده ساعت بعد از ظهر شرعي، آخر وقت نماز مغرب و عشا است و كساني كه شب را از غروب تا طلوع صبح دانسته اند فرموده اند: تقريبا يازده ساعت و يك ربع بعد از ظهر شرعي، آخر وقت نماز مغرب و عشا است و بعضي از فقها يازده ساعت و بيست دقيقه يا بيشتر بعد از ظهر شرعي دانسته اند. «توضيح المسائل مراجع، مسأله 739».

[3] توضيح المسائل مراجع، مسأله 736.