همه ي مكان ها و جهت ها نسبت به وجود حق تعالي و احاطه ي او يكسان است، اما براي او در هر عالمي نسبت به اهل آن عالم وجهي است و لطف او اقتضا دارد كه حتي بدن هاي ما را به شرف توجه به سوي خود شرافت بخشد، چنان كه دل هاي ما را به اين شرف مشرف كرده است. از اين رو خانه اش را در زمين به ما شناساند، تا در ظاهر و باطن و با تن و جان، توجه ما به سوي او باشد.

با مراجعه به قرآن كريم، روايات معصومان عليهم السلام و عقل، در مي يابي كه همه ي اين منابع سه گانه، توجه باطن آدمي به خدا را از روي آوردن بدن وي به سمت كعبه مهم تر مي دانند. اين ظواهر كه مي بيني بدان امر شده براي توجه به آن امور قلبي و دروني است.

و شايد مهم ترين راز لزوم روي آوردن به سوي كعبه اين باشد كه اندام ها و جوارح آدمي در يك جهت ثابت بماند و در نتيجه قلب آرامش بيشتري يابد؛ زيرا اگر اندام ها در جهت هاي گوناگون در حركت باشد، دل نيز در پي آنها از توجه به يك مبدأ (باري تعالي) و حضور در پيشگاه وي باز خواهد ماند.

همه ي آيات و رواياتي كه بر ياد خدا و تقواي او و توجه به خدا و روي آوردن به پيشگاه ذات اقدس او تأكيد مي ورزد از ادله ي لزوم توجه قلبي است. مطلب ديگر اين كه، چنان كه روي كردن به سوي قبله ي ظاهري جز با روي بر تافتن از ديگر جهات ميسور نيست، اقبال دل به خدا نيز جز با انصراف و روي گرداني از همه چيز و تهي ساختن دل از هر چيز غير الهي است ميسر نخواهد شد.

در حديث نبوي آمده است: هرگاه بنده اي به نماز ايستد و دلش متوجه خدا باشد پس از نماز همچون روزي خواهد بود كه از مادر زاده شده است.

در كتاب مصباح الشريعه آمده است كه حضرت امام صادق عليه السلام فرمود:



[ صفحه 62]



هرگاه رو به قبله ايستادي از دنيا و آنچه در آن است و از آفريدگان و آنچه بدان مشغول اند مأيوس شو، و دست بشوي و دلت را از هر چه تو را از ياد خدا غافل و به خود مشغول مي سازد تهي كن، و در نهان و سر وجودت، بزرگي خدا را مشاهده كن و ايستادنت در پيشگاه خدا را به يادآور.