بدان كه اين سوره ي مباركه با كمال اختصار مشتمل بر جميع شئون الهيه و مراتب تسبيح و تنزيه است؛ و در حقيقت، نسبت حق تعالي است به آنچه ممكن است در قالب الفاظ و نسج عبارات وارد شود؛ چنانچه هو الله احد تمام



[ صفحه 314]



حقايق صفات كمال است، و مشتمل بر جميع «صفات ثبوتيه» است؛ و از «صمد» تا آخر سوره «صفات تنزيهيه» و اشاره به سلب نقايص است. و نيز در سوره ي شريفه اثبات خروج از حدين است كه حد «تعطيل» و «تشبيه» است، كه هر دو خروج از حد اعتدال و حقيقت توحيد است: آيه ي شريفه ي اول اشاره به نفي «تعطيل»، و تتمه ي سوره اشاره به نفي «تشبيه» است؛ و نيز مشتمل است بر ذات من حيث هي و مقام «احديت» كه تجلي به اسماء ذاتيه است، و مقام «واحديت» كه تجلي به اسماء صفات است؛ چنانچه تفصيل آن به قدر مناسبت ذكر شد.