انجام تكاليف ديني را بايد از همان دوران كودكي آغاز نمود؛ اگرچه در اين دوره، انجام تكليف، بيش تر به عنوان تفريح براي بچه هاست و نه امر واجب. اما بايد والدين بر اعمال و تكاليف ديني فرزندان نظارت داشته باشند، چه بسا گاهي به آن امر نيز بنمايند. در مورد تعليم نماز، در شرح غررالحكم چنين آمده است:

«عَلِّمُوا صِبْيانَكُم الصَّلاةَ وَ خُذُوهُمْ بِها اِذا بَلَغُوالحُلمَ؛ [1] به كودكان نماز بياموزيد و آن ها را به هنگام بلوغ بر ترك نماز مواخذه كنيد.»

پس مراقبت و نظارت والدين بر اعمال فرزندان به نفع آنان است. از لحاظ تربيتي نيز در دوران كودكي، بيش تر نياز به مراقبت است و در اين دوره سني مراقبت تأثير بيش تري دارد. اهل بيت(ع) نيز در سيره تربيتي خود به نظارت بر رفت وآمد و رفتار فرزندان توجه داشتند. قرآن نيز به مؤمنان مي فرمايد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَاراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ»؛ [2] «اي كساني كه ايمان آورده ايد! خود و خانواده خويش را از آتشي كه هيزم آن انسان ها و سنگ هاست نگه داريد.»

در سيره معصومين(ع) نيز به اين مسئله اشاره هاي زيادي شده است. ابوهريره مي گويد: «هنگامي كه نخل ها به بار مي نشست و ميوه هاي آن مي رسيد، مردم براي پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) خرما مي آوردند، به اندازه اي كه گاهي كومه اي (زياد) از خرما جمع مي شد در اين هنگام امام حسن و امام حسين(ع) با خرما بازي مي كردند و گاه دانه اي از خرما را به دهان مي گذاشتند. پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) وقتي اين صحنه را مشاهده مي كرد، دانه خرما را



[ صفحه 131]



از دهان آن ها بيرون مي آورد و مي فرمود: آيا نمي دانيد كه آل محمد صدقه نمي خورند» [3] .

پس مسئوليت سنگين تربيت بر عهده ي والدين است و آنان مي توانند بهترين فرد براي اين كار باشند.

مسئوليت تربيتي والدين، بعد ديگري نيز دارد. در بعضي موارد ناچارند مستقيماً به تربيت ديني فرزندان خود اقدام كنند. به عنوان مثال الزام فرزندان به نماز و روزه، مواظبت و نظارت بر انجام فرايض ديني، نظارت بر رفت وآمدهاي آنان با دوستان، نظارت بر رفت وآمدهاي آنان در بيرون خانه، رعايت آداب اسلامي در معاشرت ها و رفت وآمدها و مانند آن از اموري هستند كه والدين، بهترين افراد - اگر نگوييم تنها افراد مناسب - براي انجام آن هستند. [4] .