بر اساس دستورالعمل پيامبر (صلي الله عليه وآله وسلم) و حضرت علي(ع)، هفت سال دوم، دوره فرمانبري و اطاعت و بهترين فرصت براي تأديب و ايجاد رفتارهاي نيكو در فرزند و عادت دادن او به انجام برنامه هاي ديني مخصوصاً نماز مي باشد.

اميرالمؤمنين علي(ع) راجع به اين دوره فرموده اند: «اين دوره بخشي از اول نوجواني است». [1] پدر و مادر و عوامل ديگر مسئوليت دارند. تا در اين دوره تعليم و تربيت او را به ثمر برسانند. مانند معلم و مدرسه كه موظفند در مسئوليتي كه به عهده آنان نهاده شده است همراه والدين بكوشند و در آموزش ديني فرزندان و آموزش احكام دين و برنامه هاي ديني به آن ها، تلاش نمايند.

در تربيت، اين مرحله مرحله دشواري است، اما با تلاش و سعي و جديت والدين و مربيان به ثمر رسيدن آن، ميسر و امكان پذير است.

در اين دوره البته بايد روشي بكار برده شود كه در كودك احساس اجبار و اكراهي در ارتباط با اين امور به وجود نيايد بلكه با به كارگيري روش هاي صحيح، طوري عمل شود كه فرزندان با ميل و رغبت و اشتياق به امور ديني بپردازند.

امام صادق(ع) در اين مورد به پيروان و شيعيان خود سفارش نموده است:

«اِنّا نَأْمُرُ صِبْيانَنا بِالصَّلوةِ اِذا كانُوا بَني خَمْس سِنينَ، فَمُرُو صِبْيانَكُمْ بِالصَّلوةِ اِذا كانوا بَني سَبْع سِنينَ»؛ [2] «ما فرزندانمان را وقتي پنج ساله هستند فرمان به



[ صفحه 120]



نماز مي دهيم، شما فرزندانتان را وقتي هفت ساله شدند فرمان به نماز دهيد».

يكي از ياران امام صادق(ع) به نام معاوية بن وهب از امام صادق(ع) درباره اين كه در چه زماني فرزندان خود را وادار به نماز نمائيم پرسيد. امام در جواب چنين فرمود: «بين 6 تا 7 سالگي.» [3] .

اگر در اين سنين بتوان كودكان را به نماز عادت داد و ساير فرايض ديني را به آنان آموخت، به مرور نماز جزيي از شخصيت رفتاري آن ها در دوره نوجواني و جواني مي شود.

در واقع نوجوان و جواني كه از دوره كودكي به خواندن نماز عادت كرده و زير نظر والدين خوب و مربيان و معلمان خوب با برنامه هاي ديني آشنا شده و آموزش هاي لازم را ديده و به انجام وظايف ديني و نماز عادت پيدا كرده است، به مرور زمان در دوره نوجواني و جواني، در وجود او يك شاكله و شخصيت ديني به صورت ملكه ذهني پيدا مي شود و به فردي دين دار و متدين تبديل مي شود. او ديگر حاضر نمي شود عملي را كه بر خلاف دين باشد و در واقع شخصيت اورا زير سؤال ببرد انجام دهد.

چنين فردي همواره تلاش و كوشش لازم را در دين داري و مواظبت و مراقبت از رفتارهاي خود دارد و در جمع دين داران و مراسم هاي مذهبي شركت مي نمايد. اين همان چيزي است كه از يك جوان مسلمان انتظار مي رود.



[ صفحه 121]