سخن را با حديثي از امام كاظم عليه السلام آغاز مي نمايم: «أفضل ما يتقرب به العبد الي الله بعد المعرفة به الصلوة: بهترين چيزي كه بنده بعد از شناخت خداوند به وسيله ي آن به درگاه الهي تقرب پيدا مي كند، نماز است.» [1] .

پس آنچه براي انسان مهم جلوه مي كند، شناخت كامل از نماز است. اگر آدمي پي به اسرار و آثار و افعال و اذكار نماز ببرد و با شرايط كامل آن را به جاي آورد، نمازش با ارزش است و از سخن امام برمي آيد كه تقرب به سوي خداوند از طريق نماز مي باشد.

اگر ديده مي شود كسي تارك الصلوة است و يا در نمازش سهل انگاري مي كند، يكي از علتهاي آن نداشتن شناخت كافي از نماز است، نمي داند كه نماز چيست. و اگر بعضي هم نماز مي خوانند، ولي لذت نمي برند، به اين علت است كه فقط شكل ظاهري نماز را به جاي مي آورند و از باطن و روح نماز بي خبرند. پس اگر نمازگزار شناخت كامل به افعال نماز، ركوع و سجود، و يا به اذكار نماز داشته باشد و بداند كه چه مي گويد و چه ذكري بر زبان جاري مي كند، انگيزه ي صحيح در او به وجود مي آيد، عشق به عبادت پيدا مي كند، از عبادت ملول نمي گردد و دوست ندارد سر از سجده بردارد. اميرالمؤمنين علي عليه السلام در نهج البلاغه انگيزه ي عبادت را اين گونه بيان مي كند:

«گروهي از مردم خدا را عبادت مي كنند براي طمع بهشت، اين عبادت از نوع تجارت است. گروهي عبادت مي كنند از ترس جهنم، اينها كارشان شبيه بردگان است كه از ترس شلاق ارباب كار مي كنند. گروه ديگر عبادت مي كنند نه به خاطر بهشت و نه به خاطر ترس از جهنم، بلكه سپاسگزارند؛ يعني خداي خود را مي شناسند، خدا را كه شناخت،



[ صفحه 8]



آنچه دارد همه را از خدا مي بيند و چون همه چيز را از خدا مي بيند، حس سپاسگزاري او را وادار به عبادت مي كند، يعني اگر نه بهشتي باشد و نه جهنمي، همان شناخت او از خدا و حس سپاسگزاري وي، او را وادار به عبادت مي كند، و اين عبادت احرار (آزادگان) است.»

در حديثي از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم در باب ارزش معنوي عبادت آمده است:

«طوبي لمن عشق العبادة: خوشا به حال كسي كه به عبادت عشق بورزد». عبادت به صورت معشوقش درآيد و از صميم قلب عبادت را دوست داشته باشد و اگر از او سؤال شود بهترين دوستت چيست، در جواب بگويد نماز است. يكي از راههاي ترويج و آموزش نماز، آگاهي دادن و ايجاد انگيزه از طريق معماها و مسابقات كتابخواني است و اين شيوه براي تعليم مفاهيم نماز مفيد است. چه خوب است كه مربيان و معلمين، براي نشر نماز در بين نوجوانان و جوانان، معما طرح نمايند و جايزه تعيين كنند. اين باعث مي شود كه آنان ناخواسته به سمت نماز تشويق شوند و به آن آگاهي پيدا كنند.

اين مجموعه براي معلمين و مربيان در مجامع فرهنگي مفيد است، چه در كلاس درس يا در محافل مذهبي؛ تا با طرح سؤالات مفيد به بهانه ي مسابقه بتوانند فرهنگ نماز و نمازخواني را بين كودكان و نوجوانان زنده كنند. ان شاء الله.

اين كتاب به دو بخش تقسيم شده است: «بخش اول» سؤالات و معماهاي نماز، و «بخش دوم» پاسخ به سؤالات. طرح سؤالات پيرامون اسرار، آثار، مقدمات، اركان و آيات نماز است. به ياري خداوند به زودي كتاب دوم از اين مجموعه نيز به همين شيوه به دست علاقمندان خواهد رسيد.

اميد است اين كتاب مورد استفاده ي همه ي عزيزان قرار گيرد. خداوند همه ي ما را از نمازگزاران واقعي قرار دهد و ما را با روح و باطن نماز محشور گرداند.

عباس عزيزي

حوزه علميه قم - اسفند 1374.



[ صفحه 9]