سوره حمد


نماز را پس از تكبير، با خواندن سوره ي حمد، و سپس سوره اي ديگر، مثل «قل هو الله احد» ادامه مي دهيم.
شروع سوره، با «بسم الله الرحمن الرحيم» است.
با نام خدا و ياد او، كه بخشنده و مهربان است، آغاز مي كنيم.
بسم الله، رمز توجه به خدا و استمداد از اوست.
بسم الله، آغاز هر كاري است كه بخواهد به نتيجه برسد.
بسم الله، شيطان را مي راند، دل را به ياد خدا مي اندازد، نشانه ي بندگي و وابستگي انسان به خداوند، و مظهر عشق و توكل به اوست.
هر كس، در هر مرام و مكتبي، به نام هر كه و هر چه شروع كند، مسلمان، همه ي كارهايش را، از جمله نماز را با نام خدا آغاز مي كند، كه بهترين نام هاست.

اي نام تو بهترين سرآغاز
بي نام تو، نامه كي كنم باز؟
سپس مي گوييم: «الحمدلله رب العالمين»
همه ي ستايش ها مخصوص خداوند است، چرا كه همه ي نعمت ها و رحمت ها از اوست.
مگر مي توان نعمت هاي او را برشمرد؟ هرگز!
در قرآن مي خوانيم:
«وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لا تُحْصُوها؛ (1)
هرگز نمي توانيد نعمت هاي خدا را بشماريد.»
آن گونه كه ماهي در آب، قدر آب را نمي داند، ما نيز از لحظه ي آغاز حياتمان تا واپسين لحظه ها غرق نعمت هاي خدائيم و افسوس كه از آنها غافليم. هوش و استعدادي كه از آن برخورداريم، سلامتي بدن و تندرستي، عقل و وجدان، آب و گياهان و ميوه ها و حيوانات كه در اختيار ماست، ابر و باد و مه و خورشيد و فلك... كه همه براي انسان در حركت است، رفت و آمد شب و روز، دريا با نعمت هايش، زمين با حبوباتش، آسمان با ستارگان و خورشيدش، چشمي كه با آن مي بينيم، زباني كه سخن مي گوئيم، گوشي كه صداها را مي شنويم، حافظه اي كه مطالب را به خاطر مي سپاريم، هماهنگي دستگاه هاي بدن، و... هزاران و هزاران نعمت، كه واقعا «بي شمار» است، ما را احاطه كرده، و زندگي ما، بسته به آن است.

از دست و زبان كه برآيد
كز عهده ي شكرش به در آيد

پس او را مي ستائيم و همه ي حمدها را از آن او و مخصوص او مي دانيم:
«الحمدلله رب العالمين».
او كه پروردگار جهانيان است بخشنده و مهربان است، روزي رسان همه است، فرمانرواي روز قيامت است.
از او هدايت مي طلبيم و مي خواهيم كه ما را به «صراط مستقيم» راهنمايي كند.
راه مستقيم، راه خدا و دين است.
راه پيامبران و امامان و صالحان است.
راه شهيدان و اولياء خداست.
راه تقوا، پاكي، عدالت، نيكي، بندگي، حق پرستي، اطاعت از خدا، دوري از گناه و ترس از دوزخ است.
از او مي خواهيم كه ما را به راه نيكان و صالحان، كه دور از انحراف و گمراهي و معصيت و هواي نفس و فسادآفريني و تبهكاري است، هدايت كند و در اين راه، ما را استوار بدارد.
در سوره ي توحيد نيز، خدا را به يكتائي و بي نيازي و بي فرزندي و بي همتايي مي ستائيم.
اي خداي رحيم
آفريدگارا!
تو را سپاس كه ما را هدايت كردي.
عقلمان دادي.
براي راهنمايي مان به «صراط مستقيم»، انبياء را مبعوث كردي. نعمت هاي مادي و معنوي، كوچك و بزرگ، آشكار و نهان را به وفور و سرشاري، برايمان مهيا ساختي.
خدايا! تويي كه مي تواني گناهانمان را ببخشي.
اگر تو عفو نكني، فرداي قيامت، گرفتاريم.
اگر تو هدايت نكني، به بيراهه ها مي افتيم.
اگر تو دستمان را نگيري، اسير دست شيطان و هواي نفس مي شويم.
اگر تو، توفيق عبادت و اطاعت و بندگي ندهي، از تو دور مي شويم، و دوري از تو دوري از حقيقت و پاكي است، و آنان كه از حق و پاكي و راستي دورند، به دوزخ مي روند.
خدايا!...
تو چنان رحيم و مهرباني كه بدي هاي ما را هم به حسنات، تبديل مي كني. (2)
رحمتي كن تا در دام گناه گرفتار نشويم و دانه ي هوس فريبمان ندهد و اسير و محبوس قفس ماديات و شهوات نشويم.
تنها بنده ي توييم و دست نياز و حاجت، فقط به سوي تو مي گشائيم:
«اياك نعبد و اياك نستعين»
ما چه مي خواهيم كه تو نداري؟
ما چه نياز داشته ايم كه نداده اي؟
كدا دام و خطر و ضرر بوده كه ما را از آن برحذر نداشته اي؟
كدام نيكي و سعادت و رستگاري است كه ما را به آن دعوت نكرده اي؟
اي كانون همه ي خوبي ها!
اي سرچشمه ي همه ي پاكي ها!
توفيقمان ده، كه بنده ي شايسته اي براي تو، اي خداي شايسته و بي همتا باشيم و از وسوسه ها و گناهان، كه در واقع، بيراهه است، دوري كنيم... (3)

پاورقي

1- سوره مباركه ابراهيم، آيه 34.
2- سوره فرقان، آيه 70.
3- آشنايي با نماز، محسن قرائتي، ص 49-56.

بازگشت