نقش مسجد تنها به جنبه هاي عبادي، فرهنگي و نظامي آن محدود نمي شود. مسجد، به عنوان يك نهاد سياسي پرتحرك در جامعه ي اسلامي نيز مطرح است. مايه هاي سياسي با مسجد آميخته است؛ آن سان كه احكام و مقررات ديني با آميزه هاي سياسي همراه و همزاد است. نگرش به مسجد، به عنوان يك نهاد سياسي، حتي در ميان مردم قبل از اسلام نيز رايج بود. پيش از پيدايش اسلام، مسجد الحرام يك مركز سياسي در جامعه ي آن روز به شمار مي رفت. از همين رو قبايل و گروه هاي سياسي مكه، پيوسته براي به دست آوردن منصب اداره ي كعبه و مسجد الحرام، درگيري داشتند. نزاع هاي ريشه داري كه در اين باره ميان قبيله ي جرهم، خزاعه و قريش رخ مي داد و گاه به تبعيد طرف مغلوب از محل سكونت خويش مي انجاميد؛ (1) به روشني، يك كشمكش سياسي به شمار مي آيد. (2)