جنگ ها و درگيري هاي نظامي به ويژه هرگاه پياپي رخ دهد، نيازمند به پايگاهي براي تشكل و انسجام نيروهاي رزمنده است. در زمان پيامبر صلي الله عليه و آله اين پايگاه، جايي جز مسجد نبود. مسلمانان از همان مركزي كه در آن خداي را مي پرستيدند و از همان جايي كه با معارف بلند آسماني آشنا مي شدند، سامان مي يافتند و براي رويارويي با دشمنان خدا بسيج مي شدند.
بي گمان گردهمايي مسلمانان در مسجد و اعزام به جبهه ها از اين مكان مقدس را نبايد به حساب كمبود جا و مكان گذاشت؛ بلكه بهره گيري از قداست و معنويت خانه ي خدا و ديگر ويژگي هاي مسجد سبب مي شد مسلمانان با ارشاد و راهنمايي پيامبر صلي الله عليه و آله، مسجد را نقطه ي تجمع و حركت خود به سوي جبهه قرار دهند. به ويژه آن كه مسجد پايگاه حضور منظم و هميشگي مسلمانان براي به پا داشتن «نماز» بود. اين خاصيت سبب مي شد تا مسجد پايگاه حضور مؤمنان واقعي و دينداران دلسوز و نيز بهترين جا براي سازماندهي آنان باشد.
اعزام سپاهيان اسلام به جبهه ها از مسجد يكي از مسلمات تاريخي است. سربازان اسلام در جنگ احد پس از حضور در مسجد و به پاي داشتن نماز عصر در ميان بدرقه ي مسلماناني كه به مسجد پيامبر صلي الله عليه و آله آمده بودند به سوي احد اعزام شدند. (1)
در جنگ حمراءالاسد كه يك عمليات جنگي تعقيبي و در ادامه ي جنگ احد بود نيز نقطه ي سازمان دهي و حركت سپاهيان اسلام، مسجد بود. (2)
به جز آن دسته از عمليات نظامي كه مخفيانه انجام مي گرفت، معمولا سپاهيان اسلام پس از به جاي آوردن نماز در مسجد در ميان بدرقه ي مسلمانان شهر را ترك مي كردند.
حتي در بازگشت از جنگ ها نيز توجه خاصي نسبت به «مسجد» وجود داشت. پيامبر صلي الله عليه و آله همواره هرگاه از جنگ برمي گشت، ابتدا در مسجد حضور مي يافت و در آن جا دو ركعت نماز مي گزارد. (3)
برخي از فرماندهان سپاه نيز در اين باره از پيامبر صلي الله عليه و آله پيروي مي كردند. اسامه در بازگشت از جنگ مؤته پس از ورود به مدينه در حالي كه پرچم جنگ پيشاپيش او حمل مي شد، ابتدا به مسجد رفت و دو ركعت نماز گزارد؛
آنگاه همراه با پرچم به خانه ي خود بازگشت. (4)
اين عمل پيامبر صلي الله عليه و آله و فرماندهان رشيدي همچون اسامه در حقيقت نشان شكرگزاري به بارگاه الهي بود؛ زيرا در باور آنان، مسجد برترين مكان براي اين عمل شناخته مي شد. (5)