مسجد سازي، عملي عبادي است. پاداش ها و فضيلت هايي كه در سخنان معصومان عليهم السلام براي مسجد سازي ذكر شده، از آن كساني است كه با قصد و انگيزه اي الهي مسجد را بنا كنند. قرآن كريم پس از ذكر ماجراي «مسجد ضرار» (1) مي فرمايد:
«آيا كسي كه بنيان مسجد را بر تقواي الهي و رضايت خداوند پي ريزي مي كند بهتر است يا كسي كه مسجد را بر پايه اي سست و در كنار گذرگاه سيل بنا مي نهد و سرانجام اين بنا او را در آتش جهنم مي افكند؟ و خداوند ستمگران را هدايت نمي كند. چنين بنايي، پيوسته مايه ي شك و ترديد در دل هاي آنهاست تا آنگاه كه قلبهايشان پاره پاره شود [مرگشان فرا رسد] و خداوند آگاه و حكيم است.» (2)
به عقيده ي برخي از مفسران، اين دو آيه نيز گوياي ماجراي مسجد قبا و مسجد ضرار است. انگيزه ي بانيان مسجد قبا، تقوا و خشنودي پروردگار بود. حال آن كه نيت بنيانگذاران مسجد ضرار، كفر و سركشي و تفرقه افكني ميان مؤمنان بود. قرآن مجيد، چنين مسجدي را به ساختماني سست و ناپايدار كه بر كناره ي ديوار رودخانه اي بنا شده، تشبيه نموده است. بنايي كه نه تنها موجب هدايت و روشنگري نيست؛ كه بانيان خود را نيز بر شك و ترديد - كه آيين منافقان است - پايدارتر مي كند.
از اين رو در روايات فراواني بر لزوم انگيزه هاي صحيح در مسجد سازي، تأكيد شده است. پيشوايان دين تأكيد نموده اند كه فضيلت هاي مسجد سازي از آن كساني است كه با قصد و انگيزه اي الهي به بناي مسجد بپردازند. در حديثي از پيامبر صلي الله عليه و آله آمده است:
«براي كسي كه مسجدي را به قصد آن كه ياد خداوند در آن شود، بنا كند، خانه اي در بهشت ساخته مي شود.» (3)
و نيز فرموده است:
«كسي كه براي خدا مسجدي بسازد، خداوند در بهشت خانه اي همچون آن برايش بنا مي كند.» (4)
همچنين در روايات، رقابت و مسابقه در مسجد سازي به منظور فخر فروشي به يكديگر مورد سرزنش قرار گرفته و نشانه ي انحراف در امت اسلامي به شمار آمده است. (5)
رعايت انگيزه هاي سالم در مسجد سازي تا آن جا مهم است كه در سخنان پيشوايان دين، برخي از مساجد كه با انگيزه هاي غير الهي بنا شده، مسجد نامبارك و شوم قلمداد شده است، حال آن كه مساجدي كه از سر اخلاص بنا شده، مساجد ميمون و مبارك نام گرفته اند. (6)