نماز جماعت

1408 - مستحب است نمازهاي واجب خصوصا نمازهاي يوميه را با جماعت بخوانند و در نماز صبح و مغرب و عشا , خصوصا براي همسايه مسجد و كسي كه صداي اذان مسجد را مي شنود بيشتر سفارش شده است .
1409 - در روايات معتبره وارد است كه نماز با جماعت به بيست و پنج درجه افضل از نماز فرادي است .
1410 - حـاضـر نـشدن به نماز جماعت از روي بي اعتنايي جايز نيست و سزاوار نيست كه انسان بدون عذر نماز جماعت را ترك كند.
1411 - مـستحب است انسان صبر كند كه نماز را با جماعت بخواند , و نماز جماعتي را كه مختصر بخوانند از نماز فرادي كه آن را طول بدهند بهتر مي باشد و نيز نماز جماعت از نماز اول وقت كه فرادي ـ يعني تنها خـوانـده شـود - بـهتر است ولي بهتر بودن نماز جماعت در غير وقت فضيلت نماز از نماز فرادي در وقت فضيلت آن معلوم نيست .
1412 - وقـتي كه جماعت برپا مي شود , مستحب است كسي كه نمازش را فرادي خوانده دوباره با جماعت بخواند , و اگر بعد بفهمد كه نماز اولش باطل بوده , نماز دوم او كافي است .
1413 - اگـر امـام يـا مـامـوم بـخـواهد نمازي را كه با جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند , هر چند استحبابش ثابت نيست ولي رجاء آوردن آن مانعي ندارد.
1414 - كـسـي كـه در نماز به حدي وسواس دارد كه موجب بطلان نمازش مي شود و فقط در صورتي كه نماز را با جماعت بخواند , از وسواس راحت مي شود , بايد نماز را با جماعت بخواند.
1415 - اگر پدر يا مادر به فرزند خود امر كنند كه نماز را با جماعت بخواند , احتياط مستحب آن است كه نـمـاز را بـه جـماعت بخواند البته هر وقت كه امر و نهي پدر يا مادر از روي شفقت نسبت به فرزند باشد و مخالفتش موجب اذيت آنان شود , حرام است بر فرزند مخالفت نمايد هر چند به حد عقوق هم نرسد.
1416 - نـمـاز مستحب را نمي شود در هيچ موردي - بنابر احتياط - با جماعت خواند , ولي نماز استسقاء را كـه بـراي آمـدن بـاران مي خوانند مي توان با جماعت خواند و هم چنين نمازي كه واجب بوده و به جهتي مـسـتـحـب شده است , مانند نماز عيد فطر و قربان كه در زمان امام عليه السلام واجب بوده و به واسطه غايب شدن ايشان مستحب مي باشد.
1417 - موقعي كه امام جماعت نماز يوميه مي خواند , هر كدام از نمازهاي يوميه را مي شود به او اقتدا كرد.
1418 - اگـر امـام جـماعت قضاي نماز يوميه خود يا شخص ديگري را كه فوت آن يقيني باشد مي خواند , مـي شـود بـه او اقـتـدا كرد , ولي اگر نماز خود يا شخص ديگري را احتياطا به جا مي آورد اقتدا به او جايز نـيـسـت مگر آن كه نماز ماموم هم احتياطي باشد و سبب احتياط امام سبب احتياط ماموم نيز بوده باشد , ولي لازم نيست كه براي احتياط ماموم سبب ديگري نباشد.
1419 - اگر انسان نداند نمازي را كه امام مي خواند نماز واجب يوميه است يا نماز مستحب , نمي تواند به او اقتدا كند.
1420 - در صـحت جماعت شرط است كه بين امام و ماموم و هم چنين بين ماموم و ماموم ديگر كه واسطه بين ماموم و امام است حايلي نباشد و مراد از حايل چيزي است كه آنها را از هم جدا كند , خواه مانع از ديدن شود مانند پرده يا ديوار و امثال اينها , و خواه مانع نشود مانند شيشه .
پس اگر در تمام احوال نماز يا بعض آن بين امام و ماموم يا بين ماموم و ماموم ديگر كه واسطه اتصال است چنين حايلي باشد جماعت باطل خواهد شد.
و زن از اين حكم مستثني است چنان كه خواهد آمد.
1421 - اگـر بـه واسـطـه درازي صف اول , كساني كه دو طرف صف ايستاده اند , امام را نبينند مي توانند اقتدا كنند و نيز اگر به واسطه درازي يكي از صفهاي ديگر كساني كه دو طرف آن ايستاده اند , صف جلوي خود را نبينند مي توانند اقتدا نمايند.
1422 - اگـر صـفهاي جماعت تا در مسجد برسد , كسي كه مقابل در , پشت صف ايستاده نمازش صحيح اسـت , و نـيز نماز كساني كه پشت سر او اقتدا مي كنند صحيح مي باشد , بلكه نماز كساني كه در دو طرف ايستاده اند و از جهت ماموم ديگر اتصال به جماعت دارند نيز صحيح است .
1423 - كـسـي كـه پـشت ستون ايستاده , اگر از طرف راست يا چپ به واسطه ماموم ديگر به امام متصل نباشد , نمي تواند اقتدا كند.
1424 - جـاي ايـسـتـادن امام بايد از جاي ماموم بلندتر نباشد ولي اگر به مقدار ناچيز بلندتر باشد اشكال نـدارد و نيز اگر زمين سراشيب باشد , امام در طرفي كه بلندتر است بايستد , در صورتي كه سراشيبي آن زياد نباشد , و طوري باشد كه به آن زمين مسطح بگويند مانعي ندارد.
1425 - اگـر جـاي مـاموم بلندتر از جاي امام باشد اشكال ندارد ولي اگر به قدري بلندتر باشد كه نگويند اجتماع كرده اند جماعت صحيح نيست .
1426 - اگـر بـيـن كـساني كه در يك صف ايستاده اند بچه مميز يعني بچه اي كه خوب و بد را مي فهمد , فاصله شود چنانچه ندانند نماز او باطل است مي توانند اقتدا كنند.
1427 - بعد از تكبير امام اگر صف جلو آماده نماز , و تكبير گفتن آنان نزديك باشد , كسي كه در صف بعد ايستاده , مي تواند تكبير بگويد ولي احتياط مستحب آن است كه صبر كند تا تكبير صف جلو تمام شود.
1428 - اگـر بداند نماز يك صف از صفهاي جلو باطل است در صفهاي بعد نمي تواند اقتدا كند , ولي اگر نداند نماز آنان صحيح است يا نه مي تواند اقتدا نمايد.
1429 - هـرگـاه بـدانـد نماز امام باطل است , مثلا بداند امام وضو ندارد اگر چه خود امام ملتفت نباشد , نمي تواند به او اقتدا كند.
1430 - اگـر مـاموم بعد از نماز بفهمد كه امام عادل نبوده , يا كافر بوده , يا به جهتي نمازش باطل بوده , مثلا بي وضو نماز خوانده , نمازش صحيح است .
1431 - اگـر در بـين نماز شك كند كه اقتدا كرده يا نه , چنانچه به نشانه هايي اطمينان پيدا كند كه اقتدا كرده مثل اين كه در حالي باشد , كه وظيفه ماموم است مثلا به حمد و سوره امام گوش مي دهد , بايد نماز را به جماعت تمام كند و در غير اين صورت , بايد نماز را به نيت فرادي تمام نمايد.
1432 - اگـر مـامـوم در بـيـن نماز بدون عذر قصد انفراد نمايد , صحت جماعتش محل اشكال است ولي نمازش صحيح است مگر آن كه به آنچه وظيفه نمازگذار در نماز فرادي است عمل نكرده باشد يا كاري كه نماز فرادي را ـ هر چند سهوا ـ باطل مي كند مثل زيادي ركوع انجام داده باشد , بلكه در بعضي موارد اگر به وظيفه نماز فرادي هم عمل نكرده باشد , باز نيز نمازش صحيح است مثلا اگر از اول نماز قصد انفراد را نداشته و قرائت نكرده , ولي در هنگام ركوع چنين قصدي برايش پيدا شود , در اين صورت مي تواند نمازش را به قصد انفراد تمام كند و لازم نيست كه آن را اعاده نمايد.
1433 - اگر ماموم بعد از حمد و سوره امام به واسطه عذري , نيت فرادي كند لازم نيست حمد و سوره را بخواند , ولي اگر پيش از تمام شدن حمد و سوره نيت فرادي نمايد , بنابر احتياط لازم است مقداري را كه امام خوانده نيز بخواند.
1434 - اگـر در بـين نماز جماعت نيت فرادي نمايد , نمي تواند دوباره نيت جماعت كند , ولي اگر مردد شود كه نيت فرادي كند يا نه و بعد تصميم بگيرد كه نماز را با جماعت تمام كند , جماعتش صحيح است .
1435 - اگر شك كند كه در بين نماز نيت فرادي كرده يا نه , بايد بنا بگذارد كه نيت فرادي نكرده است .
1436 - اگـر مـوقـعي كه امام در ركوع است اقتدا كند و به ركوع امام برسد , اگر چه ذكر امام تمام شده بـاشـد , نمازش صحيح است و يك ركعت حساب مي شود , اما اگر به مقدار ركوع خم شود و به ركوع امام نرسد , مي تواند نمازش را به نيت فرادي تمام كند.
1437 - اگـر مـوقعي كه امام در ركوع است اقتدا كند و مقدار ركوع خم شود و شك كند كه به ركوع امام رسيده يا نه , چنانچه شكش بعد از تجاوز محل باشد - مثل اين كه بعد از تمام شدن ركوع شك كند - ظاهر آن است كه جماعتش صحيح است و در غير اين صورت مي تواند نماز را به نيت فرادي تمام كند.
1438 - اگر موقعي كه امام در ركوع است اقتدا كند , و پيش از آن كه به اندازه ركوع خم شود , امام سر از ركـوع بردارد , مخير است كه قصد فرادي كرده نماز را تمام كند يا اين كه همراه امام به قصد قربت مطلقه به سجده رود و بعد در حال ايستادن تكبير را به قصد اعم از تكبيرة الاحرام و ذكر مطلق تجديد كرده نماز را به جماعت بخواند.
1439 - اگـر اول نـماز يا بين حمد و سوره اقتدا كند و اتفاقا پيش از آن كه به ركوع رود , امام سر از ركوع بردارد نماز او صحيح است .
1440 - اگـر موقعي برسد كه امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است , چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد , بايد بعد از نيت و گفتن تكبيرة الاحرام بنشيند و تشهد را به قصد قربت مطلقه با امام بخواند , ولي سلام را نگويد و صبر كند تا امام سلام نماز را بدهد , بعد بايستد بدون آن كه دوباره نيت كند و تكبير بگويد , حمد و سوره را بخواند , و آن را ركعت اول نماز خود حساب كند.
1441 - مـامـوم نبايد جلوتر از امام بايستد بلكه احتياط واجب آن است كه اگر ماموم متعدد باشند مساوي امام نايستند , ولي اگر ماموم يك مرد باشد اشكال ندارد كه مساوي امام بايستد.
1442 - اگـر امـام مـرد و ماموم زن باشد , چنانچه بين آن زن و امام يا بين آن زن و ماموم ديگري كه مرد است و زن به واسطه او به امام متصل شده است پرده و مانند آن باشد اشكال ندارد.
1443 - اگـر بـعد از شروع به نماز بين ماموم و امام , يا بين ماموم و كسي كه ماموم به واسطه او متصل به امام است , پرده يا چيز ديگري حايل شود , جماعت باطل مي شود و لازم است ماموم به وظيفه منفرد عمل نمايد.
1444 - احتياط واجب آن است كه بين جاي سجده ماموم و جاي ايستادن امام بيش از بلندترين مراتب يك قدم فاصله نباشد , و هم چنين است اگر انسان به واسطه مامومي كه جلوي او ايستاده به امام متصل باشد , و احـتـيـاط مـستحب آن است كه جاي ايستادن ماموم يا جاي ايستادن كسي كه جلوي او ايستاده بيش از اندازه جسد انسان در حالي كه به سجده مي رود فاصله نداشته باشد.
1445 - اگـر مـاموم به واسطه كسي كه طرف راست يا چپ او اقتدا كرده به امام متصل باشد , و از جلو به امـام مـتـصـل نـبـاشـد , بـنابر احتياط واجب بايد با كسي كه در طرف راست يا چپ او اقتدا كرده بيش از بلندترين مراتب يك قدم فاصله نداشته باشد.
1446 - اگر در نماز بين ماموم و امام , يا بين ماموم و كسي كه ماموم به واسطه او به امام متصل است بيش از بلندترين مراتب يك قدم فاصله پيدا شود , منفرد مي شود و مي تواند نمازش را به قصد انفراد ادامه دهد.
1447 - اگر نماز همه كساني كه در صف جلو هستند تمام شود و فورا براي نماز ديگري به امام اقتدا نكنند , جماعت صف بعد باطل مي شود بلكه اگر هم فورا اقتدا بكنند صحت جماعت صف بعد محل اشكال است .
1448 - اگـر در ركـعـت دوم اقـتـدا كـند , لازم نيست حمد و سوره بخواند , ولي قنوت و تشهد را با امام مـي خواند , و احتياط آن است كه موقع خواندن تشهد انگشتان دست و سينه پا را به زمين بگذارد , و زانوها را بـلند كند و بايد بعد از تشهد با امام برخيزد و حمد و سوره را بخواند , و اگر براي سوره وقت ندارد حمد را تمام كند و در ركوع خود را به امام برساند , و اگر براي تمام حمد وقت ندارد مي تواند حمد را قطع كند , و با امام به ركوع رود , ولي احتياط مستحب در اين صورت آن است كه نماز را به نيت فرادي تمام كند.
1449 - اگـر مـوقعي كه امام در ركعت دوم نماز چهار ركعتي است اقتدا كند , بايد در ركعت دوم نمازش كـه ركعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشيند , و تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخيزد , و چنانچه براي گفتن سه مرتبه تسبيحات وقت ندارد , بايد يك مرتبه بگويد و در ركوع خود را به امام برساند.
1450 - اگـر امـام در ركعت سوم يا چهارم باشد و ماموم بداند كه اگر اقتدا كند و حمد را بخواند به ركوع امام نمي رسد , بنابر احتياط واجب بايد صبر كند تا امام به ركوع رود , بعد اقتدا نمايد.
1451 - اگـر در حـال قـيام ركعت سوم يا چهارم امام اقتدا كند , بايد حمد و سوره را بخواند , و اگر براي سـوره وقـت نـدارد , بـايد حمد را تمام كند و در ركوع خود را به امام برساند , و اگر براي تمام حمد وقت ندارد , مي تواند حمد را قطع كند و با امام ركوع رود , ولي احتياط مستحب در اين صورت آن است كه قصد فرادي كرده و نماز را تمام كند.
1452 - كـسـي كـه مي داند اگر سوره يا قنوت را تمام كند به ركوع امام نمي رسد , چنانچه عمدا سوره يا قنوت را بخواند و به ركوع نرسد , جماعتش باطل مي شود و بايد به وظيفه منفرد عمل نمايد.
1453 - كسي كه اطمينان دارد كه اگر سوره را شروع كند يا تمام نمايد به ركوع امام مي رسد , در صورتي كـه زيـاد طول نكشد بهتر آن است كه سوره را شروع كند , يا اگر شروع كرده , تمام نمايد , ولي اگر زياد طول بكشد , به طوري كه نگويند متابعت امام مي كند بايد شروع نكند , و چنانچه شروع كرده تمام ننمايد.
1454 - كـسـي كـه يـقين دارد اگر سوره را بخواند به ركوع امام مي رسد و متابعت امام از بين نمي رود , چنانچه سوره را بخواند و به ركوع نرسد جماعتش صحيح است .
1455 - اگـر امام ايستاده باشد و ماموم نداند كه در كدام ركعت است مي تواند اقتدا كند , ولي بايد حمد و سوره را به قصد قربت بخواند اگر چه بعد بفهمد كه امام در ركعت اول يا دوم بوده .
1456 - اگر به خيال اين كه امام در ركعت اول يا دوم است , حمد و سوره نخواند و بعد از ركوع بفهمد كه در ركـعـت سـوم يـا چهارم بوده نمازش صحيح است ولي اگر پيش از ركوع بفهمد , بايد حمد و سوره را بخواند و اگر وقت ندارد , به طوري كه در مساله ( 1451 ) گفته شد عمل نمايد.
1457 - اگـر به خيال اين كه امام در ركعت سوم يا چهارم است حمد و سوره بخواند و پيش از ركوع يا بعد آن بـفـهمد كه در ركعت اول يا دوم بوده , نمازش صحيح است , و اگر در بين حمد و سوره بفهمد , لازم نيست آنها را تمام كند.
1458 - اگـر مـوقـعي كه مشغول نماز مستحبي است جماعت برپا شود , چنانچه اطمينان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت مي رسد مستحب است نماز را رها كند و مشغول نماز جماعت شود , بلكه اگر اطمينان نداشته باشد كه به ركعت اول برسد مستحب است به همين دستور رفتار نمايد.
1459 - اگـر مـوقعي كه مشغول نماز سه ركعتي يا چهار ركعتي است جماعت برپا شود , چنانچه به ركوع ركـعـت سوم نرفته و اطمينان ندارد كه اگر نماز را تمام كند , به جماعت مي رسد , مستحب است به نيت نماز مستحبي نماز را دو ركعتي تمام كند و خود را به جماعت برساند.
1460 - اگر نماز امام تمام شود و ماموم مشغول تشهد يا سلام اول باشد , لازم نيست نيت فرادي كند.
1461 - كسي كه يك ركعت از امام عقب مانده , بهتر آن است كه وقتي امام تشهد ركعت آخر را مي خواند , انگشتان دست و سينه پا را به زمين بگذارد و زانوها را بلند نگهدارد و صبر كند تا امام سلام نماز را بگويد و بعد برخيزد.
و اگر در همانجا بخواهد قصد انفراد نمايد مانعي ندارد.