مبطلات نماز

1135 - دوازده چيز نماز را باطل مي كند و آنها را مبطلات مي گويند.
اول : آنـكه در بين نماز يكي از شرطهاي آن از برود , مثلا در بين نماز بفهمد لباسش كه ساتر است غصبي است .
دوم : آنـكـه در بين نماز عمدا يا سهوا يا از روي ناچاري , چيزي كه وضو يا غسل را باطل مي كند پيش آيد , مثلا بول از او بيرون آيد , هر چند - بنابر احتياط - پيش آمدن آن پس از تمام شدن سجده آخر نماز از روي سـهو يا ناچاري باشد , ولي كسي كه نمي تواند از بيرون آمدن بول و غايط خودداري كند , اگر در بين نماز بـول يـا غـايـط از او خارج شود , چنانچه به دستوري كه در احكام وضو صفحه 51 گفته شد , رفتار نمايد نمازش باطل نمي شود , و نيز اگر در بين نماز از زن مستحاضه خون خارج شود , در صورتي كه به دستور استحاضه رفتار كرده نمازش صحيح است .
1136 - كـسـي كه بي اختيار خوابش برده , اگر نداند كه در بين نماز خوابش برده يا بعد از آن لازم نيست نـمازش را دوباره بخواند , به شرط آنكه بداند آنچه از نماز بجا آورده به اندازه اي كه عرفا آن را نماز بگويند بوده است .
1137 - اگـر بداند به اختيار خودش خوابيده و شك كند كه بعد از نماز بوده يا در بين نماز يادش رفته كه مشغول نماز است و خوابيده نمازش با شرطي كه در مساله پيش گفته شد صحيح است .
1138 - اگـر در حال سجده از خواب بيدار شود و شك كند كه در سجده آخر نماز است يا در سجده شكر , چـنـانـچـه بـدانـد كـه بي اختيار خوابش برده بايد آن نماز را دوباره بخواند و اگر بداند به اختيار خودش خوابيده و احتمال دهد كه از روي غفلت در سجده نماز خوابيده نمازش صحيح است .
1/1138 - سـوم از مـبـطلات نماز آن است كه دستها را به قصد خضوع و ادب روي هم بگذارد , ولي باطل شـدن نـمـاز بـه ايـن كار بنابر احتياط است هر چند در حرام بودنش اگر به قصد مشروعيت آورده شود , اشكالي نيست .
1139 - هرگاه از روي فراموشي يا ناچاري يا تقيه يا براي كار ديگر مثل خاراندن دست و مانند آن دستها را روي هم بگذارد اشكال ندارد.
1/1139 - چـهـارم از مـبـطلات نماز آن است كه بعد از خواندن حمد آمين بگويد و اين باطل شدن نماز به گـفـتـن آمين در غير ماموم بنابر احتياط است هر چند در حرام بودنش چنانچه به قصد مشروعيت آورده شود اشكالي نيست و در هر حال اگر آمين را اشتباها يا از روي تقيه بگويد نمازش اشكال ندارد.
پنجم از مبطلات نماز برگشتن از قبله بدون عذر است و اما اگر با عذر باشد مثل فراموشي يا به سبب امر قهري ( مانند باد شديدي كه او را از قبله برگرداند ) چنانچه به طرف راست و يا چپ نرسد نماز او صحيح است , ولي لازم است كه بعد از برطرف شدن عذر فورا به طرف قبله برگردد , و اما اگر به طرف راست و يا چپ برسد - چه پشت به قبله باشد يا نه - اگر عذر او فراموشي باشد و وقتي متذكر شود , كه اگر نماز را قطع كند مي تواند دوباره آن را رو به قبله بخواند ( هر چند يك ركعت از آن در وقت واقع شود ) بايد نماز را از سر بگيرد و گرنه به همان نماز اكتفا مي كند و قضا بر او لازم نيست و همچنين است اگر برگشت او از قـبله به واسطه امر قهري باشد پس چنانچه بتواند بدون برگشتن از قبله نماز را دوباره در وقت بخواند ( هـر چند يك ركعت از آن در وقت واقع شود ) بايد نماز را از سر بگيرد و گرنه بايد همان نماز را تمام كند و اعاده و قضا بر او لازم نيست .
1140 - اگـر صورت خود را فقط برگرداند ولي بدنش به طرف قبله باشد چنانچه به حدي گردن را كج كند كه بتواند مقداري از پشت سرش را ببيند حكم او همان حكم برگشتن از قبله است كه قبلا ذكر شده , و اما اگر مقدار كمي گردنش را كج كند كه عرفا بگويند طرف جلو بدنش مقابل قبله است نمازش باطل نمي شود هر چند اين كار مكروه است .
1/1140 - شـشـم از مـبـطـلات نـماز آن است كه عمدا تكلم كند هر چند به كلمه اي كه بيش از يك حرف نداشته باشد , اگر آن حرف مفهم معناي خودش باشد , مثل ( ق ) كه در زبان عربي به معناي اين است كه نگهداري كن يا مفهم معناي ديگري مثل ( ب ) در جواب كسي كه از حرف دوم از هجا سؤال كند.
و چـنـانچه مفهم هيچ معنايي نباشد اگر مركب از دو حرف يا بيشتر باشد باز هم بنابر احتياط مبطل نماز است .
1141 - اگـر سـهوا كلمه اي بگويد كه يك حرف يا بيشتر دارد اگر چه آن كلمه معني داشته باشد نمازش باطل نمي شود , ولي بنابر احتياط لازم است بعد از نماز سجده سهو بجا آورد چنانچه خواهد آمد.
1142 - سرفه كردن و آروغ زدن در نماز اشكال ندارد و احتياط لازم آن است كه در نماز اختيارا آه نكشد و ناله نكند و اما گفتن آخ و آه و مانند اينها اگر عمدي باشد , نماز را باطل مي كند.
1143 - اگر كلمه اي را به قصد ذكر بگويد , مثلا به قصد ذكر بگويد اللّه اكبر و در موقع گفتن آن , صدا را بـلـند كند كه چيزي را به ديگري بفهماند اشكال ندارد , و همچنين اگر كلمه اي را به قصد ذكر بگويد هر چـنـد بداند كه اين كار سبب مي شود كه كسي متوجه مطلبي شود اشكال ندارد , ولي اگر اصلا قصد ذكر نكند يا قصد هر دو امر را بكند اشكال دارد.
1144 - خـوانـدن قرآن در نماز ( حكم چهار آيه اي كه سجده واجب دارد و احكام قرائت مساله 992 گفته شد ) و نيز دعا كردن در نماز اشكال ندارد ولي احتياط مستحب آن است كه به غير عربي دعا نكند.
1145 - اگر چيزي از حمد و سوره و ذكرهاي نماز را عمدا بدون قصد جزئيت يا احتياطا چند مرتبه بگويد اشكال ندارد.
1146 - در حـال نماز , انسان نبايد به ديگري سلام كند , و اگر ديگري به او سلام كند بايد جواب دهد ولي جـواب بـايد مثل سلام باشد يعني نبايد بر اصل سلام اضافه داشته باشد , مثلا نبايد در جواب بگويد ( سلام عـليكم و رحمة اللّه و بركاته ) بلكه بنابر احتياط لازم نبايد لفظ ( عليكم يا عليك ) را بر لفظ سلام در جواب مـقدم بدارد , اگر آن كسي كه سلام كرده اين چنين نكرده باشد , مثلا اگر گفته سلام عليكم در جواب بـگويد سلام عليكم و اگر گفته السلام عليكم بگويد السلام عليكم و اگر گفته سلام عليك بگويد سلام عليك ولي در جواب عليكم السلام هر صيغه اي كه مي خواهد مي تواند بگويد.
1147 - انـسـان بـايـد جـواب سلام را چه در نماز يا در غير نماز فورا بگويد و اگر عمدا يا از روي فراموشي جـواب سـلام را بـه قدري طول دهد كه اگر جواب بگويد , جواب آن سلام حساب نشود , چنانچه در نماز باشد , نبايد جواب بدهد و اگر در نماز نباشد , جواب دادن واجب نيست .
1148 - بايد جواب سلام را طوري بگويد كه سلام كننده بشنود ولي اگر سلام كننده كر باشد يا سلام داده و تـنـد رد شود , چنانچه ممكن باشد كه جواب سلام را به اشاره يا مانند آن به او بفهماند جواب دادن لازم است و در غير اين صورت جواب دادن در غير نماز لازم نيست و در نماز جايز نيست .
1149 - واجب است نمازگزار جواب سلام را به قصد تحيت بگويد و مانعي ندارد كه قصد دعا هم بكند يعني از خداوند عالم براي كسي كه سلام كرده سلامتي بخواهد.
1150 - اگـر زن يـا مـرد نـامـحرم يا بچه مميز يعني بچه اي كه خوب و بد را بفهمد نمازگزار سلام كند , نـمـازگزار بايد جواب او را بدهد , و اگر زن به لفظ ( سلام عليك ) سلام كند , مي تواند در جواب بگويد ( سلام عليك ) يعني كاف را زير بدهد.
1151 - اگر نمازگزار جواب سلام را ندهد اگر چه معصيت كرده ولي نمازش صحيح است .
1152 - اگـر كـسـي بـه نمازگزار غلط سلام كند , به طوري كه سلام حساب نشود , جواب دادن او جايز نيست .
1153 - جـواب سلام كسي كه از روي مسخره يا شوخي سلام مي كند و جواب سلام مرد و زن غير مسلمان در صـورتـي كه ذمي نباشند واجب نيست , و اگر ذمي باشند بنابر احتياط واجب به كلمه ( عليك ) اكتفا شود.
1154 - اگـر كـسـي بـه عده اي سلام كند , جواب سلام او بر همه آنان واجب است , ولي اگر يكي از آنان جواب دهد كافي است .
1155 - اگر كسي به عده اي سلام كند و كسي كه سلام كننده قصد سلام دادن به او را نداشته جواب دهد , باز هم جواب سلام او بر آن عده واجب است .
1156 - اگـر بـه عـده اي سـلام كند و كسي كه بين آنها مشغول نماز است شك كند كه سلام كننده قصد سلام كردن به او را هم داشته يا نه , نبايد جواب بدهد.
و هـمچنين است اگر بداند قصد او را هم داشته ولي ديگري جواب سلام را بدهد , اما اگر بداند قصد او را هم داشته و ديگري جواب ندهد , بايد جواب او را بگويد.
1157 - سـلام كـردن مـسـتـحب است و خيلي سفارش شده است كه سوار به پياده و ايستاده به نشسته و كوچكتر به بزرگتر سلام كند.
1158 - اگر دو نفر با هم به يكديگر سلام كنند , بنابر احتياط واجب بايد هر يك جواب سلام ديگري را بدهد .
1159 - در غير نماز , مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگويد , مثلا اگر كسي گفت سلام عليكم در جواب بگويد سلام عليكم ورحمة اللّه .
هـفتم از مبطلات نماز خنده با صدا و عمدي است هر چند بدون اختيار باشد اگر مقدماتش اختيار باشد , بـلـكـه بـنابر احتياط هر چند هم مقدماتش اختيار نباشد باز هم موجب باطل شدن نماز مي شود ولي اگر عمدا بي صدا يا سهوا با صدا بخندد ظاهر اين است كه نمازش اشكال ندارد.
1160 - اگـر براي جلوگيري از صداي خنده حالش تغيير كند , مثلا رنگش سرخ شود , احتياط واجب آن است كه نمازش را دوباره بخواند.
1/1160 - هشتم از مبطلات نماز بنابر احتياط واجب آن است كه براي كار دنيا عمدا با صدا يا بي صدا گريه كـنـد , ولـي اگـر از تـرس خدا يا براي آخرت گريه كند , آهسته باشد يا بلند اشكال ندارد بلكه از بهترين اعمال است .
نهم از مبطلات نماز كاري است كه صورت نماز را به هم بزند , مثل به هوا پريدن و مانند آن عمدا باشد يا از روي فراموشي , ولي كاري كه صورت نماز را به هم نزند , مثل اشاره كردن با دست اشكال ندارد.
1161 - اگر در بين نماز به قدري ساكت بماند كه نگويند نماز مي خواند , نمازش باطل مي شود.
1162 - اگـر در بين نماز كاري انجام دهد يا مدتي ساكت شود و شك كند كه نماز به هم خورده يا نه , بايد نماز را اعاده نمايد , ولي بهتر اين است كه آن را تمام كرده و سپس اعاده نمايد.
1/1162 - دهـم از مـبـطـلات نماز خوردن و آشاميدن است , كه اگر در نماز طوري بخورد يا بياشامد كه نگويند نماز مي خواند , عمدا باشد يا از روي فراموشي نمازش باطل مي شود.
ولـي كسي كه مي خواهد روزه بگيرد , اگر پيش از اذان صبح نماز مستحبي بخواند و تشنه باشد , چنانچه بترسد كه اگر نماز را تمام كند صبح شود , در صورتي كه آب روبروي او در دو سه قدمي باشد مي تواند در بين نماز آب بياشامد , اما بايد كاري كه نماز را باطل مي كند , مثل رو گرداندن از قبله انجام ندهد.
1163 - اگـر خـوردن يـا آشاميدن عمدي , صورت نماز را هم به هم نزند , بنابر احتياط واجب بايد نماز را دوباره بخواند خواه موالات نماز به هم بخورد يعني طوري شود كه نگويند نماز را پشت سر هم مي خواند يا نه .
1164 - اگـر در بين نماز , غذايي را كه در دهان يا لاي دندانها مانده فرو ببرد , نمازش باطل نمي شود , و نيز اگر كمي قند يا شكر و مانند اينها در دهان مانده باشد و در حال نماز كم كم آب شود و فرو رود اشكال ندارد.
1/1164 - يـازدهـم از مـبـطلات نماز , شك در ركعتهاي نماز دو ركعتي يا سه ركعتي يا در دو ركعت اول نمازهاي چهار ركعتي است , در صورتي كه نمازگزار در حال شك باقي باشد.
دوازدهـم از مـبطلات نماز آن است كه ركن نماز را عمدا يا سهوا كم كند يا چيزي را كه ركن نيست عمدا كـم نمايد يا چيزي را عمدا در نماز زياد كند و همچنين اگر ركني را مثل ركوع يا دو سجده از يك ركعت سهوا زياد كند نمازش بنابر احتياط واجب باطل مي شود , و اما زياد كردن تكبيرة الاحرام سهوا مبطل نماز نيست .
1165 - اگـر بعد از نماز شك كند كه در بين نماز كاري كه نماز را باطل مي كند انجام داده يا نه , نمازش صحيح است .