پنجم


شيخ طوسي و سيّد بن طاوس و كفعمي و علاّمه حلّي و ديگران - رضوان اللَّه عليهم - به سندهاي معتبر و صحيح از معاوية بن عمّار روايت كرده اند كه: حضرت صادق عليه السلام بعد از نماز ظهر اين دعا مي خواندند:
«يا أَسْمَعَ السَّامِعينَ وَ يا أَبْصَرَ النَّاظِرينَ وَ يا أَسْرَعَ الْحاسِبينَ وَ يا أَجْوَدَ الْأَجْوَدينَ وَ يا أَكْرَمَ الْأَكْرَمينَ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ كَأَفْضَلِ وَ أَجْزَلِ وَ أَوْفي وَ أَكْمَلِ وَ أَحْسَنِ وَ أَجْمَلِ وَ أَكْثَرِ وَ أَطْهَرِ وَ أَزْكي وَ أَنْوَرِ وَ أَعْلي وَ أَبْهي وَ أَسْني وَ أَنْمي وَ أَدْوَمِ وَ أَعَمِّ وَ أَبْقي ما صَلَّيْتَ وَ بارَكْتَ وَ مَنَنْتَ(سَنَنتَ) وَ سَلَّمْتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلي إبْراهيمَ وَ(عَلي) آلِ إبْراهيمَ إِنَّكَ حَميدٌ مجَيدٌ اَللَّهُمَّ امْنُنْ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ كَما مَنَنْتَ عَلي مُوسي وَ هارُونَ وَ سَلِّمْ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ كَما سَلَّمْتَ عَلي نُوْحٍ فِي الْعالَمينَ اَللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْ عَلَيْهِ مِنْ ذُرِّيَّتِه وَ أَزْواجِه وَ أَهْلِ بَيْتِه وَ أَصْحابِه وَ أَتْباعِه مَنْ تَقَرُّ بِهِمْ عَيْنُهُ وَاجْعَلْنا مِنْهُمْ وَ مِمَّنْ تَسْقيهِ بِكَأْسِه وَ تُورِدُهُ حَوْضَهُ وَ احْشُرْنا في زُمْرَتِه وَ اجْعَلْنا تَحْتَ لِوائِه وَ أَدْخِلْنا في كُلِّ خَيْرٍ أَدْخَلْتَ فيهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ أخْرِجْنا مِنْ كُلِّ سُوءٍ أَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ لا تُفَرِّقْ بَيْنَنا وَ بَيْنَ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ طَرْفَةَ عَيْنٍ أَبَداً وَ لا أَقَلَّ مِنْ ذلِكَ وَ لا أكْثَرَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْني مَعَهُمْ في كُلِّ عافِيَةٍ وَ بَلاءٍ وَ اجْعَلْني مَعَهُمْ في كُلِّ شِدَّةٍ وَ رَخاءٍ وَ اجْعَلْني مَعَهُمْ في كُلِّ أَمْنٍ وَ خَوْفٍ وَ اجْعَلْني مَعَهُمْ في كُلِّ مَثْويً وَ مُنْقَلَبٍ اَللَّهُمَّ أحْيِني مَحْياهُمْ وَ أمِتْني مَماتَهُمْ وَاجْعَلْني مَعَهُمْ في الْمَواقِفِ كُلِّها وَ اجْعَلْني بِهِمْ عِنْدَكَ وَجيهاً في الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ مِنَ الْمُقَرَّبينَ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ(علي) آلِ مُحَمَّدٍ وَ اكْشِفْ عَنّي بِهِمْ كُلَّ كَرْبٍ وَ نَفِّسْ عَنّي بِهِمْ كُلَّ هَمٍّ وَ فَرِّجْ عَنّي بِهِمْ كُلَّ غَمٍّ وَ اكْفِني بِهِمْ كُلَّ خَوْفٍ وَ اصْرِفْ عَنّي بِهِمْ مَقاديرَ(كل بلاء) الْبَلاءِ وَ سُوءَ الْقَضاءِ وَ دَرَكَ الشَّقاءِ وَ شَماتَةَ الْأعْداءِ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ(و اله) مُحَمَّدٍ وَ اغْفِرْ لي ذَنْبي وَ طَيِّبْ لي كَسْبي وَ قَنِّعْني بِما رَزَقْتَني وَ بارِكْ لي فيهِ وَ لا تَذْهَبْ بِنَفْسي إلي شَيْ ءٍ صَرَفْتَهُ عَنّي اَللَّهُمَّ إِنّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ دُنْيا تَمْنَعُ خَيْرَ الآخِرَةِ وَ مِنْ عاجِلٍ يَمْنَعُ خَيْرَ الْآجِلِ وَ حَياةٍ تَمْنَعُ خَيْرَ الْمَماتِ وَ أَمَلٍ يَمْنَعُ خَيْرَ الْعَمَلِ اَللَّهُمَّ إِنّي أَسْئَلُكَ الصَّبْرَ عَلي طاعَتِكَ وَ الصَّبْرَ عَنْ مَعْصِيَتِكَ وَ الْقِيامَ بِحَقِّكَ وَ أَسْئَلُكَ حَقائِقَ الْإيمانِ وَ صِدْقَ الْيَقينِ فِي الْمَواطِنِ كُلِّها وَ أَسْئَلُكَ الْعَفْوَ وَ الْعافِيَةَ وَ الْمُعافاةَ فِي الدُّنْيا وَ الآخِرَةِ عافِيَةَ الدُّنْيا مِنَ الْبَلاءِ وَ عافِيَةَ الآخِرَةِ مِنَ الشَّقاءِ اَللَّهُمَّ إِنّي أَسْئَلُكَ الْعافِيَةَ وَ تَمامَ الْعافِيَةِ وَ دَوامَ الْعافِيَةِ وَ الشُّكْرَ عَلَي الْعافِيَةِ يا وَليَّ الْعافِيَةِ وَ أَسْئَلُكَ الظَّفَرَ وَ السَّلامَةَ وَ حُلُولَ دارِ الْكَرامَةِ اَللَّهُمَّ اجْعَلْ لي في صَلاتي وَ دُعائي رَهْبَةً مِنْكَ وَ رَغْبَةً إِلَيْكَ وَ راحَةً تَمُنُّ بِها عَلَيَّ اَللَّهُمَّ لا تَحْرِمْني سَعَةَ رَحْمَتِكَ وَ سُبُوغَ نِعْمَتِكَ وَ شُمُولَ عافِيَتِكَ وَ جَزيلَ عَطاياكَ وَ مِنَحَ مَواهِبِكَ لِسُوءِ ما عِنْدي وَ لا تُجازِني بِقَبيحِ عَمَلي وَ لاتَصْرِفْ وَجْهَكَ الْكَريمَ عَنّي اَللَّهُمَّ لا تَحْرِمْني وَ أَ نَا أَدْعُوكَ وَ لا تُخَيِّبْني(لا تُنَجِّبني) وَ أَ نَا أَرْجُوكَ وَ لا تَكِلْني إِلي نَفْسي طَرْفَةَ عَيْنٍ أَبَداً وَ لا إِلي أَحَدٍ مِنْ خَلْقِكَ فَيَحْرِمْني وَ يَسْتَأْثِرَ عَلَيَّ اَللَّهُمَّ إِنَّكَ تَمْحُو ما تَشاءُ وَ تُثْبِتُ وَ عِنْدَكَ أُمُّ الْكِتابِ أَسْئَلُكَ بالِ يس خِيَرَتِكَ مِنْ خَلْقِكَ وَ صَفْوَتِكَ مِنْ بَرِيَّتِكَ وَ اُقَدِّمُهُمْ بَيْنَ يَدَيْ حَوائِجي وَ رَغْبَتي إِلَيْكَ اَللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ كَتَبْتَني عِنْدَكَ في أُمّ الْكِتابِ شَقِيّاً مَحْرُوماً مُقَتَّراً(مُقْتراً) عَلَيَّ فِي الرِّزْقِ فَامْحُ مِنْ أُمِّ الْكِتابِ شِقائي وَ حِرْماني وَ أثْبِتْني عِنْدَكَ سَعيداً مَرْزُوقاً فَإِنَّكَ تَمْحُو ما تَشاءُ وَ تُثْبِتُ وَ عِنْدَكَ أُمُّ الْكِتابِ اَللَّهُمَّ إِنّي لِما أَنْزَلْتَ إِلَيَّ مِنْ خَيْرٍ فَقِيرٌ و أَنَا مِنْكَ خائِفٌ وَ بِكَ مُسْتَجيرٌ وَ أَنَا حَقيرٌ مِسْكينٌ أَدْعُوكَ كَما أَمَرْتَني فَاسْتَجِبْ لي كَما وَعَدْتَني إِنَّكَ لا تُخْلِفُ الْمِيعادَ يا مَنْ قالَ: «ادْعُوني أَسْتَجِبْ لَكُمْ».(1)
نِعْمَ الْمُجيبُ أَنْتَ يا سَيِّدي وَ نِعْمَ الْوَكيلُ وَ نِعْمَ الرَّبُ وَ نِعْمَ الْمَولي وَ بِئْسَ الْعَبْدُ أَنَا وَ هذا مَقامُ الْعائِذِ بِكَ مِنَ النَّارِ يا فارِجَ الْهَمِّ وَ يا كاشِفَ الْغَمِّ وَ يا مُجيبَ دَعْوَةِ الْمُضطَرِّينَ وَ يا رَحْمانَ الدُّنْيا وَ الآخِرَةِ وَ رَحيمَهُما ارْحَمْني رَحْمَةً تُغْنيني بِها عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواكَ وَ أَدْخِلْني بِرَحْمَتِكَ في عِبادِكَ الصَّالِحينَ الْحَمْدُ للَّهِ الَّذي قَضي عَنّي صَلاةً كانَتْ عَلَي الْمُؤْمِنينَ كِتاباً مَوْقُوتاً بِرَحْمَتِكَ يا أَرْحَمَ الرَّاحِمينَ؛ (2)
اولين نمازها، نماز ظهر است، و به همين جهت نماز اولي و نخست ناميده شده، زيرا نخستين نمازي است كه خداوند متعال بر بندگانش واجب فرموده است، و دعاي آن به اين صورت است:
- اي شنواترين شنواها، و اي بيناترين بينندگان، و اي كسي كه زودتر از همه به حساب مي رسي، و اي بخشنده ترين بخشندگان و اي بزرگوارترين بزرگواران، همانند برترين و فراوان ترين و فراگيرترين و كاملترين و نيكوترين و زيباترين و بزرگترين و پاكيزه ترين و خوشترين و نوراني ترين و بالاترين و درخشنده ترين و والاترين و بالنده ترين و پيوسته ترين و شاملترين [و كاملترين] و پاينده ترين درود و بركت و بخشش و سلامتي و ترحم [و مهرباني] را كه بر حضرت ابراهيم و آل ابراهيم فرستادي، بر محمد و آل محمد فرست، براستي كه تو ستوده ي بلند مرتبه هستي. [خداوندا، چنانكه بر حضرت موسي و هارون عليهماالسلام منت نهادي بر محمد و آل محمد منت نه، و بر محمد و آل محمد سلام فرست] چنانكه بر حضرت نوح از ميان عالميان سلام فرستادي.
خدايا، از فرزندان و همسران و اهل بيت و ياران و پيروان آن بزرگوار كساني را كه چشمش به آنها روشن مي گردد، بر او وارد گردان، و ما را از آنان و نيز از كساني كه با جام آن بزرگوار سيرابشان نموده و بر حوض حضرتش وارد مي نمايي قرار ده، و ما را در گروه آن بزرگوار و زير پرچمش محشور گردان، و در هر خير و خوبي كه محمد و آل محمد را در آن وارد گردانده اي داخل گردان، و از هر بدي كه محمد و آل محمد را از آن خارج نموده اي خارج گردان، و هيچگاه به اندازه ي چشم برهم زدني نه كمتر و نه بيشتر از آن، ميان ما و محمد و آل محمد جدايي مينداز.
خداوندا، بر محمد و آل محمد درود فرست و ما را در هر عافيت و گرفتاري همراه با آنان قرار ده، و در هر سختي و خوشي همراه با ايشان بگردان، [و در حال ايمني و هراس با آنان همراه بفرما]، و در هر ماندن و رفتن همراه با ايشان قرار ده. خداوندا، زندگاني مان را بسان زندگاني آن بزرگواران، و مردنمان را همانند مرگ ايشان قرار ده، و مرا به واسطه ي آنان در دنيا و آخرت در نزد خويش آبرومند و از مقربان درگاهت بگردان. خدايا، بر محمد و آل محمد درود فرست. و تمام اندوههاي مرا به واسطه ي آنان برطرف نموده و از بين ببر، و تمام غمهايم را بگشاي، و به واسطه ي آن بزرگواران هر ترس و هراسي را از من كفايت فرما، و گرفتاريهاي مقدر شده و قضاي بد و درك [و يا پيآمد] بدبختي و شماتت و خوشحالي دشمنان را از من دور گردان.
خداوندا، گناهم را بيامرز، و كسبم را پاكيزه، و به آنچه روزي ام فرموده اي قانع، و برايم پرخير و بركت گردان، و نفسم را نسبت به چيزي كه از من بازداشته اي متمايل مفرما. خدايا، به تو پناه مي برم از دنيايي كه جلوي خير آخرت را مي گيرد، و از دنياي زودرسي كه مانع خير آخرت آينده مي گردد، و از زندگاني اي كه از مردن بهتر جلوگيري مي كند، و از آرزويي كه مانع عمل خير مي گردد. خداوندا، از تو شكيبايي بر طاعتت، و صبر از ارتكاب معصيتت، و به جا آوردن حقت را خواستارم، و از تو ريشه ها و حقايق ايمان و يقين راستين در تمام جايگاهها را مسألت دارم، و از تو عفو و عافيت و تندرستي در دنيا و آخرت، عافيت دنيا از بلا و گرفتاري، و عافيت آخرت از شقاوت و بدبختي را مسألت مي نمايم. خدايا، عاقبت و كمال و دوام عافيت و شكر بر عافيت را از تو درخواست مي نمايم، و كاميابي و سلامتي و وارد شدن در دار كرامتت را مي خواهم. خداوندا، در نماز و دعايم هراس از خود، و ميل و رغبت به سويت و راحتي و آسودگي اي بر من منت نه. خدايا، به خاطر بدي اعمال و صفات بدم مرا از رحمت گسترده و نعمت گوارا، و عافيت فراگير، و عطاي فراوان، و بخششهاي مواهبت محروم مگردان، و به عمل زشتم
پاداش مده، و روي [و اسماء و صفات] باكرامتت را از من برمگردان. خداوندا، در حالي كه تو را مي خوانم محرومم مگردان، و در حالي كه به تو اميدوارم دست خالي برمگردان، و هيچگاه به اندازه ي چشم برهم زدني نه به خود و نه به هيچ كس از مخلوقاتت واگذارم مكن، تا مرا محروم گردانده و ديگري را بر من مقدم بدارد. خداوندا، براستي كه تو هر چه را بخواهي محو و يا اثبات مي فرمايي، و ام الكتاب تنها در نزد توست، به حق آل ياسين كه برگزيدگان خلق، و ناب ترين مخلوقاتت مي باشند از تو درخواست نموده و آن بزرگواران را پيشاپيش خواسته ها و ميل و رغبتم به تو مقدم مي دارم.
خدايا، اگر مرا در ام الكتاب بدبخت و محروم و گرفتار به تنگي روزي مقدر فرموده اي، بدبختي و محروميتم را از آن محو، و در نزد خويش نيكبخت و پر روزي ثبت بفرما، خدايا، به هر خيري كه به سويم فرو فرستاده اي نيازمندم، و از تو هراسناكم، و به تو پناه آورده ام، و حقير و بيچاره و درمانده هستم، همان گونه كه امر فرموده اي مي خوانمت، پس چنانكه وعده فرمودي، كه تو هيچگاه خلف وعده نمي نمايي، دعاي مرا اجابت فرما. اي خدايي كه فرمودي: «مرا بخوانيد، تا دعاي شما را اجابت نمايم.» چه خوب اجابت كننده اي هستي تو، اي سرور من و چه خوب پروردگاري و چه نيكو مولي و سرپرستي، و چه بد بنده اي هستم من، و اين است ايستادن بنده ي پناه آورده ي به تو از آتش جهنم، اي گشاينده ي ناراحتي، و اي برطرف كننده ي غم و اندوه، اي اجابت كننده ي دعاي درماندگان، اي رحمان و رحيم در دنيا و آخرت، مرا به چنان رحمتي مورد مهر و رحمت خويش قرار ده كه به آن از [آرزو كردن و نيت] رحمت غير خود بي نيازم گرداني، و به رحمتت مرا در ميان بندگان شايسته ات داخل فرما، ستايش خداوند را كه توفيق داد يك نماز از نمازهايي را كه بر مؤمنين نوشته و واجب نموده بود، ادا كنم. [به رحمتت سوگند، اي مهربانترين مهربانها.](3)

پاورقي

1- سوره مباركه غافر، آيه 60.
2- مقباس المصابيح، ص 96-98.
3- ادب حضور، ترجمه فلاح السائل، سيد بن طاووس (ره)، ص311-317.

بازگشت