فلسفه نمازهاي واجب و مستحب چيست
حضرت امام رضا(ع) درباره علت وجوب نماز فرموده است:
((همانا علت واجب شدن نماز، آن است كه نماز اقرار به بندگي خداوند
عزوجل است و نفي نظير و شريك براي خداوند عزيز و ايستادن انسان در
برابر خداوند حكيم با حال مذلت و مسكنت و فروتني و خضوع و اعتراف
به گناهان و نيز درخواست عفو از تقصيرات و برطرف ساختن آثار گناهاني
است كه شخص در گذشته مرتكب شده و صورت نهادن بر زمين است در هر
روز به خاطر بزرگداشت خداوند جل و جلاله.
ديگر آن كه نماز سبب ميشود بنده پيوسته به ياد خدا باشد و او را فراموش
نكند و طاغي و ياغي نباشد و با خشوع و تذلل و رغبت خواستار افزوني بهرهئ
خود در دين و دنيا باشد.
علاوه بر اين انسان با نماز بر خود واجب ميسازد كه پيوسته به ياد خدا
باشد واو را فراموش نكند و طاغي و ياغي نباشد و با خشوع و تذلل و رغبت
خواستار افزوني بهرهئ خود در دين و دنيا باشد.
علاوه بر اينها انسان با نماز، بر خود واجب ميسازد كه پيوسته و شبانه روز
در مقام بندگي و به ياد خداوند متعال باشد و همين نمازگراردن شخص در
پيشگاه پروردگار عزوجل و ايستادن در برابر خداوند سبحان و بازدارنده
اصرار ارتكاب گناهان است و او را از فسادهاي گوناگون مانع ميشود)). (من
لايحضره الفقيه، ج 1، ص 322)
با توجه به اين روايت و آيات و روايات ديگر، روشن ميشود كه ((وجوب
نماز)) داراي فلسفه و آثار گوناگون است كه غفلت و سستي در آن، باعث
محروميت انسانها و به دور ماندن از اين بركات و آثار است.
بايستگي نماز، امتحان و آزمايش عبوديت و تسليم بندگان خدا و شناخت
ميزان انقياد و كرنش آنان است. اطاعت از اين فرمان واجب الهي، موجب
نزديكي و تقرب نمازگزاران به او و سربلندي و سرافرازي آنان در عرصه
زندگي است. وجوب نماز، باعث ميشود كه انسان همواره به فكر و ياد خدا
باشد و او را فراموش نكند.
هم چنين باعث ايجاد نظم و انضباط در امور زندگي و عبادي ميشود و
باعث انس مسلمانان به معنويات و مكارم اخلاق ميشود.
اگر نماز واجب نبود، عده بيشماري از مسلمانان به علت اشتغالات زندگي و
سستي و غفلت، از آن دوري ميجستند و از اين فيض بزرگ الهي محروم
ميماندند.
دربارهئ تكليف نماز ((تعبد به دستور الهي)) دو مطلب قابل ذكر است.
1. بهترين و كاملترين عبادات، عبادتي است كه از روي عشق و علاقه و با
معرفت و شناخت به جاي آورده شود (هر چند اين عبادت از روي اجبار و
تكليف باشد).
2. تعبد به دستورات و فرمانهاي الهي، ريشه در تعقل و خردورزي انسانها
دارد; يعني، وقتي آنان به بزرگي و عظمت الهي يقين كردند و به توحيد و
يگانگي او ايمان آوردند; در اين صورت عمل به دستورات او را، بيشتر از هر
چيزي دوستتر خواهند داشت و آنها را با عشق و علاقه فزونيتري به جاي
خواهند آورد.
نمازهاي مستحبي نيز براي رشد و تعالي انسان و دست يافتن به ثوابها و
پاداش بيشتر وضع شده است; ولي در رتبه و منزلت هي چ وقت به نمازهاي
واجب برابري نميكند; و فوت يك نماز واجب، خواندن دهها هزار نماز
مستحب جبران نميشود.
ستاد اقامه نماز