فلسفه خواندن تسبحيات اربعه در نماز چيست


در ركعت سوم و چهارم نمازهاي واجب ذكر تسبيحات اربعه تشريع شده است. علت نامگذاري اين ذكرهاي مقدس به تسبحيات اربعه برخورداري از تسبيحات چهار گانه است كه با سه مرتبه تكرار آنها در هر ركعت از نماز دوازده مرتبه بهترين تسبيحها مورد توجه و تكرار نمازگزار قرار ميگيرند.
پيامبر اكرم(ص) فرمود: سبحان الله، و الحمد لله، و لا اله الا الله، و الله اكبر سيد و سرور همه تسبيحها هستند.
ممكن است به ذهن آيد كه چرا اين ذكرهاي چهار گانه را تسبيحات اربعه نام نهادند در حالي كه تنها ذكر اول تسبيح است و بقيه ذكرها تحميد وتهليل و تكبيرند. جواب اين است كه تسبيح منزه دانستن خدايتعالي است. بنابر اين هر ذكري كه ذات مقدسش را از نقصي مبرا كند تسبيح است و هر يك از ذكرهاي مذكور از چنين محتوايي برخوردارند. سبحان الله به طور كلي ذات مقدس حق را از هر عيبي منزه ميكند و ديگر ذكرها هر كدام به طور مشخص بيانگر تنزيه ذات اقدس حقند. الحمد لله منزه دانستن او از هر ناپسندي است؛ لا اله الا الله تنزيه او از هر گونه شريك و همتاست. الله اكبر تنزيه او از هر گونه محدوديت و توصيف ناقص است. بنابر اين تحميد و تهليل و تكبير خود نوعي تسبيح بلكه سرور همه تسبيحها هستند.
جامعيتي كه از كنار هم قرار گرفتن اين چهار ذكر الهي حاصل ميشود بسيار قابل توجه است چرا كه اصول تنزيه خداي سبحان در تسبيح و تحميد و تهليل و تكبير است كه نمازگزار به همه آنها زبان ميگشايد و محتواي اعتقادي و توحيدي خود را در ارتباط با خالق يگانه خود بوسيله آنها اظهار ميدارد. جامعيت تسبحيات اربعه نقش اساسي در سلامت اعتقاد و حفظ باورهاي ديني نمازگزار دارند. و اين عقايدند كه تضمين كننده انجام اعمال صالح و پرهيز از محرماتند، نمازگزار را خدا ترس و به رحمت او اميدوار ميسازند كه از خدا بترسد و به او دل ببندد و آينده خود را روشن و بدون ترديد ببيند.
تسبيحات اربعه بهترين خوراك روح نمازگزاراند كه خود را با آنها تغذيه و تقويت ديني و معنوي ميكند. تفاوت بسيار است كه انساني هر روز از تغذيه روحي بهترين تسبيحات الهي سرشار گردد و ديگري از چنين تغذيه مقدسي محروم باشد. چنين كسي در كمترين حوادث فكري و عملي و وزش ضعيفترين وسوسههاي شيطاني به زانو در ميآيد به طوري كه از بردن عقايد شناسنامهاي خود به عالم برزخ ناتوان خواهد بود.
امام صادق(ع) فرمود: پيامبر اكرم(ص) به مردم فرمود: سپرهاي خود را بدست گيريد؛ گفتند: يا رسول الله دشمني آمده است؟ فرمود: خير اما سپرهاي خود را در برابر آتش در برگيريد. گفتند يا رسول الله سپرهاي ما از آتش چيست؟ فرمود: سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اكبر.
اثر ديگر اين تسبيحات در تشرف نمازگزار به بهشت است.
پيامبر اكرم(ص) فرمود: پنج چيز است كه سنگينتر از آنها در ميزان عمل چيزي نيست: سبحان الله و الحمد الله و لا اله الا الله و الله اكبر، و صبري كه مسلماني در فوت فرزند صالحش از خود نشان ميدهد و امر خود را به خدا وا ميگذارد.
براي مطالعه بيشتر ر.ك: تفسير روايي، عرفاني، اخلاقي، ادبي، اجتماعي نماز، محمد رضا اكبري


ستاد اقامه نماز

بازگشت