شايان ذكر است كه شناخت امور جزئيات عالم برزخ و قيامت، از طريق آيات و روايات ممكن است.

به مقتضاي روايات معصومان(ع) مي توان گفت كه ارواح مردگان تا حدودي ميتوانند بر كارهاي بشر در جهان طبيعت آگاه گردند. نه آگاه در همة زمينه ها و موارد از پيامبر اسلام(ص) نقل شده است كه فرمود: الناس نيامٌ فإذا ماتوا انْتبهو؛ انسان ها در خوابند. آن گاه كه مردند، بيدار مي شوند.

از اين كه عالم برزخ عالم بيداري است، مي فهميم كه شعاع علم و معرفت ارواح در برزخ بيش تر از دنيا است، ليكن عالم برزخ نسبت به عالم قيامت مانند خواب به بيداري است.

ادراكات و شعاع معرفتي و حيات در عالم قيامت به مراتب نسبت به عالم برزخ قوي تر است. به همين جهت قرآن عالم قيامت را عالم حيات معرفي كرده است (و إنّ

الدار الاخرة لَهِيَ الحيوان).

از اين كه عالم قيامت نسبت به عالم برزخ، عالَم بيداري است، فهميده مي شود كه دانش ارواح در برزخ بر امور دنيا و اعمال بازماندگان محدود است و موارد علم نسبت به موارد جهل بسيار ناچيز است. اين سخن مورد تأييد روايات معصومان(ع) مي باشد. در روايت آمده است: ارواح مؤمنان در بهشت اجتماع مي كنند. هرگاه روح تازه اي وارد شد، از او دربارة امور دنيايي و انسان ها مي پرسند.

از اين روايات فهميده مي شود كه اطلاعات آنان در مورد دنيا محدود است، و به نسبت كارها و منزلتشان احاطة علمي دارند. هر كه در اين دنيا بيشتر بصيرت كسب كرده باشد. در آن دنيا بيشتر بينا و آگاه است.

مرقوم داشته ايد: دعاي خير و آمرزش و نماز و خيرات كه براي روح اموات هديه مي شود، آيا مي فهمند كه از طرف چه كسي فرستاده شده است؟ اين بسته به قدر و منزلت ارواح است. اگر چه عالم برزخ نسبت به اين دنيا از نظر علم و آگاهي مانند بيداري به خواب است، ليكن همه در يك حد نيستند. اگر انسان با كارهايش در دنيا خوب بصيرت پيدا كند، شعاع علم و آگاهيش در برزخ بيشتر مي شود. اگر با كارهاي خوب، روحش به كال رسيده باشد، از قدرت آگاهي خوبي بهره مند مي شود و به كارهاي خير بازماندگان آگاهي پيدا مي كند. در برخي از رؤياهاي صادقه اين امر به اثبات رسيده است كه ارواح مردگان به هدية بازماندگان واقف مي گردند، و در انتظار آن مي باشند. ازجمله مرحوم علامه سيد محمد حسين حسيني تهران در كتاب معاد شناسي نقل مي كند كه: يكي از بستگان ساليان متمادي در هر شب براي پدر و مادرش دو ركعت نماز هديه مي كرد. در موقعيتي به جهت كثرت مشغله چند شبي نتوانست اين دو ركعت نماز را براي ارواح پدر و مادر هديه كند. فردي از بستگانش مادر او را خواب مي بيند و مادر اظهار ناراحتي مي كند و به او پيغام مي دهد كه فلاني چند شب است كه غذاي ما را نفرستاده است.

اين سخن به گوش فرزند رسيد و گفت: راست است. چند شبي است به جهت گرفتاري نتوانستم براي پدر و مادرم دو ركعت نماز بخوانم.



دفتر تبليغات اسلامي