دانشجوي گرامي، بايد توجه داشته باشيد كه: ميل انسان به نماز، كشش فطري الهي است و در مقابل كسالت انسان نتيجه نفس اماره و قواي شيطاني آن است. اين دو نيرو در مقاطع گوناگون با يكديگر به مقابله بر مي خيزند و همواره يكي ديگري را شكست مي دهد. البته اين خود انسان هست كه با حاكم ساختن نيروي اراده مي تواند با هواي نفس مقابله نموده و جنود رحماني باطن خويش را غلبه دهد. بنابر اين هرگاه در برابر امور معنوي كسالتي احساس كرديد با اراده جدي با آن مقابله كرده و در جهت خلاف آن عمل كنيد. در صورتي كه چنين نماييد پس از اندك مدتي آن كسالت برطرف مي شود و انجام عمل آسان و بدون مانع دروني مي گردد. ضمنا بهتر است كوشش كنيد نمازهاي خود را اول وقت و با جماعت بخوانيد. زيرا در اين صورت نشاط شما در عبادت بيشتر خواهد شد و كسالت از شما رخت بر خواهد بست. كسالت در نماز معلول عوامل متعددي مي تواند باشد كه مهم ترين آنها غفلت از خداوندي است كه در نماز با او سخن مي گوييم. اصولاً نماز براي توجه به حق است {A{/Bوَ أَقِمِ اَلصَّلاةَ لِذِكْرِي {w9-12w}{I20:14I}/}A}، {V(طه، آيه 14)V} و ياد خداوند در نماز در صورتي امكان پذير است كه غفلت از خداوند بر دل انسان مستولي نباشد. غفلت از خداوند نيز به دليل توجه انسان به غير خدا است. كسي كه به غير خدا متوجه است و قبله جان و دل او غير خدا است نمي تواند به خدا توجه داشته باشد و خداوند هم براي انسان دو قلب قرار نداده است تا با يكي به خدا توجه كند و با يكي به غير خدا {A{/Bما جَعَلَ اَللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَيْنِ فِي جَوْفِهِ {w1-8w}{I33:4I}/}A}، {V(احزاب، آيه 4)V}. اين عامل اصلي كسالت در نماز است. در كنار اين عامل اصلي عوامل ديگري مانند خوردن لقمه حرام يا شبهه ناك و امثال آن هم مؤثر است. براي اين كه انسان در نماز توجه پيدا كند لازم است: 1) به حقيقت نماز كه سخن گفتن با خداوند متعال است توجه پيدا كند. اگر عظمت كسي كه با او سخن مي گوييم بر ما معلوم باشد نمي توانيم به او توجه نكنيم و اين در گفتگوهاي معمولي هم قابل مشاهده است. شما هنگامي كه با رئيس دانشگاه سخن مي گوييد آيا مي توانيد در حال سخن گفتن با او به غير او متوجه باشيد و صورت از او برگردانيد؟ در نماز هم حقيقت انسان كه قلب اوست بايد متوجه حق باشد و انسان متوجه به حق نمي تواند صورت جان خود يعني قلب را متوجه غير او كند؛ و اين نياز به تمرين دارد. در حديث وارد شده است كه اگر نمازگزار بداند كه با چه كسي سخن مي گويد و مورد توجه چه كسي قرار دارد، هرگز نماز خود را به پايان نخواهد بُرد. 2) با مطالعه كتب معارف اسلامي با فلسفه نماز، مفهوم نماز خواندن و... آشنا شده و اين آشنايي را با تفكّر در آن تعميق بخشيد. كتب مورد استفاده مانند: آداب صلاة حضرت امام خميني(ره)، صولة الخاشعين شهيد دستغيب، اسرار صلاة آيةالله جوادي آملي، پرتوي از اسرار نماز و نماز براي جوانان، نوشته حاج آقا محسن قرائتي و نماز استاد حائري شيرازي. 3) با تفكّر در وجود خود، هستي و ماهيت وجودي خود كه عين ربط به خداوند و نيازمندي لحظه به لحظه به خداوند است و...، ضرورت ارتباط با خداوند را بيشتر شناخته و تعميق بخشيد. 4) حتي الامكان نمازها را در اوّل وقت بخوانيد. 5) مكان نماز را از هر گونه عامل انحراف حسّي (سر و صدا، تصاوير، اشياي موجب جلب نظر) خالي نگه داريد. 6) پيش از نماز زمينه سازي كرده و آمادگي روحي كسب كنيد. 7) با عمل به مستحبّات قبل از نماز مانند دعا و اعمال هنگام وضوء و غيره، توجّه خود را به عبادت و معبود خود فراهم ساخته و زمينه جلب توجه را فراهم آوريد. 8) قبل از ايستادن به نماز و حتّي انجام مستحبّات قبل از نماز، دل خود را از تعلّق به دنيا و هر كاري غير از نماز خالي سازيد. خودتان مي دانيد كه خاطر انسان همواره متوجّه چيزي بوده و بدان دل بسته است همان سان كه عاشق هميشه دل در گرو معشوق دارد، لذا بايد كاري كرد كه دل، بسته عبادت شود و از تعلّق به هر چه غير نماز، عبادت و توجّه به معبود رها گردد.

مركز فرهنگي نهاد رهبري در دانشگاه ها