براي اين كه نماز در انسان تأثير بگذارد چه بايد كرد


از مجموع آيات و روايات، برمي آيد كه نمازها از نظر اثر گذاري بر سه قسم است:
1 ـ نماز بي اثر؛ نمازهايي كه مهر «باطل شد» بر روي آن نقش بسته است. نمازي كه خود نمازگزار هم، نه اعتقادي به آندارد و نه آن را به عنوان وظيفه انجام ميدهد. مانند نمازي كه به خاطر ديدن ديگران خوانده ميشود و به محض دگرگون شدنشرايط و بر هم خوردن اوضاع، ديگر نه از نماز خبري است و نه از نمازگزار.
2 ـ نماز با اثر كم و يا متوسط؛ كه عمده نمازها اين گونهاند: نمازهايي كه بدون خشوع و خضوع، بيحوصله، بدون رعايتآداب باطني و عرفاني نماز و... خوانده ميشود.
3 ـ نماز پر اثر؛ نمازهاي ناب ناب كه به وسيلة انسانهاي ناب ناب اقامه ميگردد.
نماز بهترين وسيله براي قرب به خدا، جامعترين مظهر عبوديت و بندگي وكاملترين نمونه شكر و سپاس گزاري است.
نماز عامل نيرومند و موثري است در صلاح حال فرد و جامعه و عبادتي است كه از جهت تربيت و سازندگي به راستي، بينظير است.
نماز، آدمي را از وقفه، ركود و جمود، به حركت و جنبش و پيشروي وا ميدارد و از جهل و ناداني، به علم و از غفلت وناآگاهي، به سوي بيداري و آگاهي سوق ميدهد.
اينها در صورتي است كه نمازگزار، درست نماز بخواند، آداب ظاهري و شرايط معنوي آن را مراقب باشد و به آن محافظتنموده، كاملاً رسيدگي كند؛ تا از آثار و نتايج بزرگ نماز برخوردار شود.
بياعتنايي به نماز و توجه نكردن وعدم رسيدگي به آن سبب شده كه نماز امري ساده، بيارزش و پيش پا افتاده شناختهشود و گروهي آن را كاري بي فايده و عملي بي اثر در زندگي بدانند و حتي كار به جايي بكشد كه عدهاي بگويند نماز چه اثريدر زندگي دارد.
نماز بايد با فهم و معرفت خوانده شود. براي اين منظور چند گونه دستورالعمل آمده است:
الف) مراحل قبل از نماز:
1 ـ وقتشناسي و دقت در نمازهاي اول وقت؛
2 ـ انتظار براي نماز ؛ چنانچه امكان باشد، مناسب است انسان اندكي قبل از وقت و شروع نماز به مسجد برود و به انتظاربنشيند و خود را براي خواندن نماز آماده كند.
3 ـ تفكر وانديشه؛ در عين حال كه منتظر وقت نماز است، ميتواند فكر و انديشه خود را دربارة اهميت و اسرار اين عبادتسازنده به كار گيرد.
4 ـ دقت و توجه كافي در هنگام وضو گرفتن ؛ يعني، وضو را با شادابي كامل و خواندن دعاهاي آن بگيرد.
5 ـ اذان و اقامه ؛ گفتن اذان و اقامه و تامل وانديشه در معاني ذكرها و عبارتهاي آن، اثر به خصوصي در خشوع و خضوعانسان و اقامه نماز آگاهانه دارد.
6 ـ هفت تكبير؛ قبل از گفتن تكبيرة الاحرام (الله اكبر)، مستحب است، شش «الله اكبر» ديگر، گفته شود و با گفتن «الله اكبر»هفتم، نماز آغاز گردد.
امام باقر(ع) فرموده است: «نماز خود را ]به منظور ارادت و اطاعت[، با هفت تكبير شروع كن».
ب) در حال نماز:
مهمترين بحث در اين زمينه، داشتن خشوع و حضور قلب در نماز است. روح نماز عبارت است از: خشوع و حضور قلب وبيداري دل و اين كه توجه داشته باشيم، چه ميگوييم، با كه سخن ميگوييم. و خداوند از نماز ما چه معنايي را ميطلبد؟
چنين نماز، انسان را از گناه و لغزش باز ميدارد و او را به فلاح و رستگاري ميرساند.
اگر نه روي دل، اندر برابرت دارممن اين نماز، حساب نماز نشمارم
از اين نماز ريائي، چنان خحل شدهامكه در برابر رويت، نظر نميآرم
نماز كن به صفت، چون فرشته بايد و من هنوز در صفت ديو و دد گرفتارم...
از رسول گرامي اسلام(ص)، سؤال شد: خشوع چيست؟ آن حضرت فرمود:
«خشوع عبارت است، از تواضع داشتن در حال نماز، به طوري كه همة توجه قلب نمازگزار، متوجه ذات مقدس پروردگارهستي گردد».
براي رسيدن به مقام خشوع و خضوع، زحمت فراواني لازم است.
در اين رابطه استفاده از راهكارهاي زير، مفيد و موثر به نظر ميرسد:
1 ـ توجه به معاني و مفاهيم الفاظ واعمال نماز؛
2 ـ در مراحل اول، مناسب است نماز را خلاصه و حتي بدون رعايت ذكرهاي مستحب انجام دهيم تا با تحمل بار سبك،زودتر به مقصد برسيم،
3 ـ قبل از نماز، فكر خود را از مشغوليتهاي قبلي خالي كنيم و با يك ارادة محكم، فكر و برنامه ريزي آينده را به بعدموكول كنيم؛
4 ـ دستها را آزاد و آويزان كنار خود قرار دهيم طوري كه دست براي ور رفتن با سر و صورت آزاد نباشد.
5 ـ براي نماز، جاي ساده و كناري را انتخاب كنيم تا رفت و آمد و ديگر عوامل ؛ زينتي، موجب حواس پرتي نگردد.
در اين رابطه سفارش شده كه مقابل درب باز، در كوچه و خيابان، مقابل آتش و چراغ، در آشپزخانه، روبهروي عكس ومجسمه و... نماز خوانده نشود تا از حواس پرتي جلوگيري گردد.
6 ـ استفاده از مهر، جانماز و سجده ساده نيز تا حدي زمينه حواس پرتي را از بين ميبرد.
7 ـ خودداري از گناه و نافرماني خداوند، براي دست يافتن به خشوع و حضور قلب در نماز موثر است.
وقتي موارد ياد شده رعايت گرديد و نمازي با تمام آداب ومستحبات آن برگزار شد، قطعاً اين نماز، اثر و بركات فراواني بردل و جان انسان خواهد گذاشت.
براي مطالعه بيشتر ر.ك:
1 ـ جلوههاي نماز در قرآن و حديث، احمد صادقي اردستاني
2 ـ آرامش در پرتو نيايش، رحيم كارگر
3 ـ نماز زيباترين الگوي پرستش، غلامعلي نعيم آبادي
4 ـ برداشتي از نماز، آيت الله علي آقا نجفي كاشاني(ره)
5 ـ اسرار الصلاة، شهيد ثاني


ستاد اقامه نماز

بازگشت