الف) در مورد سجده روايت گرديده است كه در زمان پيامبر(ص) همه بر خاك كف مسجد النبي سجده مي كردند و براي عدم تأذي از خشونت سنگريزه ها و نيز براي تسطيح آن ماسه نرم ريخته بودند نيز براي جلوگيري از سوزش در تابستان ها در محل سجده حصير مي گذاشتند. اين مطلب با مباني فقهي اماميه نيز كاملا سازگار است. زيرا مهر از نظر فقهي موضوعيت ندارد. بلكه تسهيل كننده دسترسي به خاك است. در روايت صحيحه هشام بن حكم كه همه فقها طبق آن فتوا داده اند آمده است: {Hانه قال لابي عبدالله - عليه السلام - : اخبرني عما يجوز السجود عليه و عما لايجوز قال: السجود لايجوز الا علي الارض او علي ما انبتت الارض الا ما اكل او لبس. فقال له: جعلت فداك ما العله في ذلك؟ قال: لان السجود خضوع لله عزوجل فلا ينبغي ان يكون علي ما يوكل و يلبس. لان ابنا الدنيا عبيد ما ياكلون و يلبسون. و الساجد في سجوده في عباده الله عزوجل فلا ينبغي ان يضع جبهته في سجوده علي معبود ابنا الدنيا الذين اغتروا بغرورهاH}{M؛ هشام از حضرت اباعبدالله- امام صادق(ع) پرسيد: مرا آگاه ساز بر چه سجده رواست و بر چه ناروا؟ فرمودند: سجده تنها بر زمين و آنچه مي رويد جايز است جز آنچه كه پوشيدني و خوردني است. باز پرسيد: فدايت شوم فلسفه آن چيست؟ فرمودند: زيرا سجده خضوع در پيشگاه خداوند عزوجل است. پس نشايد كه بر پوشيدني و خوردني انجام گيرد. زيرا دنيا گرايان بنده خوردني ها و پوشيدني هايند و سجده گر در سجده اش خداي را پرستشگر است. لاجرم نشايد كه پيشاني خود بر معبود دنياگرايان - كه فريفته فريبايي آنند - بسايندM}، {V(وسائل الشيعه، ج 3، باب 1 از ابواب مايسجد عليه) V} ب ) در مورد دست ها مدارك تاريخي نشان مي دهند كه تا زمان خليفه دوم دست بسته خواندن نماز معمول نبوده است و در زمان وي هنگامي كه اسيران فارس را به حضورش بردند وآنها را در اين حالت ديد پرسيد چرا اين گونه ايستاده ايد؟ پاسخ دادند كه آنان در برابر پادشاهان به نشانه احترام چنين مي ايستند. او از اين هيأت خوشش آمد و دستور داد در نماز چنين بايستند. زيرا خدا به تعظيم اولي است. (مستند العروه الوثقي كتاب الصلاه ج 4 ص 446 علامه خويي) 1) در مورد مهر هم - چنان كه قبلا گفته شد - خود مهر موضوعيت ندارد. بلكه براساس روايات معصومين(ع) - كه جميع علماي شيعه طبق آن فتوا داده اند - سجده بايد برزمين و روييدني هاي زمين غير از خوردني ها و پوشيدني ها باشد. بنابراين آن حضرت نيز پيشاني برزمين مي ساييد و از نظر علماي شيعه نيز سر برخاك زمين يا سنگ و امثال آن نهادن كافي است. 2) اولا چنانكه گذشت همه اهل تسنن اين مساله را نپذيرفته اند. ثانيا: به فرض كه همه آنها پذيرفته باشند اين يك مسأله مبنايي است كه آيا اجتهاد در برابر نص جايز است يا نه؟ در مكتب اهل بيت (ع) اين مسأله به هيچ وجه جايز نيست ودايره اجتهاد تنها در حوزه كشف و استنباط اموري است كه از شارع صادر گرديده نه آوردن رأيي در برابر آن كه اصطلاحا اجتهاد رأي مي گويند. طبيعي است كساني كه اجتهاد در برابر نص را جايز بدانند به سادگي همه اين امور را مي پذيرند با آن كه ممكن است قبول داشته باشند كه پيامبر(ص) به گونه ديگري نماز مي خواندند. اين مسأله موارد متعدد ديگري نيز دارد. علامه سيد شرف الدين عاملي هفتاد مورد از مسائلي كه خليفه دوم در برابر نص اجتهاد كرده را مورد بررسي قرار داده است. براي آگاهي بيشتر ر . ك : « اجتهاد در مقابل نص » علامه سيد شرف الدين.

مركز فرهنگي نهاد رهبري در دانشگاه ها