گرچه خواندن نماز در پنج نوبت (ظهر، عصر، مغرب، عشأ و صبح) امري مستحب و بهره مندي از ثواب اول وقت و فضيلت وقت خاص را به دنبال دارد; ولي خواندن نماز در سه وعده نيز با آيات قرآن كريم تعارض ندارد.

اصولاًآياتي كه به اوقات نماز اشاره دارد در هيچ كدام به جزئيات به طور كامل و پنج وعده بودن تصريح نشده است. خداوند متعال ميفرمايد: اَقِمِ الصَّلوَةَ لِدُلوكِ الشَّمسِ اِليَ غَسَقِ الَّيلِ وقُرءانَ الفَجرِ اِنَّ قُرءانَ الفَجرِ كانَ مَشهودا; (اسرأ،78) نماز را از زوال خورشيد تا نهايت تاريكي شب ]نيمه شب[ بر پادار، و همچنين قرآن فجر ]نماز صبح[ را، چرا كه قرآن فجر مورد مشاهده ]فرشتگان شب و روز[ است.( ر.ك: الدرالمنثور، جلال الدين سيوطي، ج 5، ص 280ـ282، داراحيأ التراث العربي، بيروت. )

در جايي ديگر ميفرمايد: واَقِمِ الصَّلوَةَ طَرَفَيِ النَّهارِ وزُلَفـًا مِنَ الَّيلِ اِنَّ الحَسَنـَتِ يُذهِبنَ السَّيِّ ?‹اتِ ذَلِكَ ذِكريَ لِلذّاكِرين; (هود،114) نماز را در دو طرف روز و اوائل شب برپادار، چرا كه حسنات، سيئات ]و آثار آنهارا[ بر طرف ميسازند، اين تذكري است براي آنهاكه اهل تذكرند.( ر.ك: نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 12، ص 221; ج 9، ص 265، دارالكتب الاسلامية، تهران. ) بنابراين، در آيات مذكور كه درباره اوقات نماز ميباشد، به پنج وعده بودن نماز، تصريحي نشده است، تا با سنت پيامبر اكرم(نماز در سه وعده) تعارضي داشته باشد. ترديدي نيست كه جزئيات اوقات نمازهاي پنجگانه، در قرآن بيان نشده; بلكه بيان جزئيات و شرح آن به پيامبر اكرمو امامان معصوم: سپرده شده است; به همين جهت آيات قرآن در كنار رواياتي كه از آن بزرگواران به دست ما ميرسد، زمان نمازهاي پنج گانه را به طور دقيق مشخص ميكند چنان كه امام صادقدر ذيل آيه 78 سوره اسرأ ميفرمايد: خداوند ]در آيه مذكور[ چهار نماز را واجب كرده، در قسمتي از زمان كه ابتدأ آن اول ظهر و انتهايش نصف شب است، دو نماز از ظهر تا غروب و دو نماز از اول غروب آفتاب تا نصف شب كه هر كدام يكي از قبل از ديگري است.( ر.ك: مجمع البيان، طبرسي، ج 4، ص 86 ـ 88، دارالمكتبة الحياة، بيروت. ) و فقها و مجتهدان براساس آيات و روايات موجود، زمان و اوقات نمازها را بيان ميكنند.( ر.ك: الميزان، علامه طباطبايي; ج 11، ص 58 ـ 59; ج 13، ص 174 ـ 175، انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم / عروة الوثقي، سيدمحمد كاظم طباطبايي، يزدي، ج 1، باب اوقات نماز، مسأله 2 و 10، انتشارات اسلامي، وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم. ) در منابع اهل تسنن هم خواندن نمازهاي پنجگانه در سه وعده مورد تأييد قرار گرفته است.( ر.ك: بداية المجتهد و نهاية المقتصد، ابن رشد الحفيد، ج 1، ص 83، دارالفكر، بيروت / المغني، عبدالله بن قدامه، ج 1، ص 404ـ405، دراالكتاب العربي، بيروت. )



فرهنگ ومعارف قرآن