نماز يكي از عبادتهايي است كه در همة اديان بوده است، حضرت عيسيغ در گهواره ميگويد: خداوند مرا به نماز سفارش كرده است. (مريم، 31) اسماعيل صادق الوعد، اهلبيت خودش را به نماز امر ميكرد.(مريم، 55) خداوند حضرت موسيغ را به اقامة نماز دستور ميدهد.(طه،14) لقمان فرزندش را به اقامة نماز سفارش ميكند.(لقمان،17) گرچه چگونگي خواندن نماز در اديان پيشين با دين اسلام تفاوت داشته است.

قرآن كريم براي نماز واقعي، ويژگيهايي بيان كرده است كه نماز پيامبر و امامان و اولياي الهي، مصداق كامل و تام آن نماز واقعي است كه قرآن بيان كرده است. خلاصة آن ويژگيها چنين است:

1. از آن جا كه اولياي الهي در اوج قلة يقين به معبود بودند(ر.ك :نهج البلاغه، خطبه 22و 179. ) تنها خدا را به خاطر اين كه شايستة پرسش ميديدند، عبادت ميكردند(ر.ك: شرح نهجالبلاغه، ابنابيالحديد، ج، ص 157، دارالجليل، بيروت. ) و به اين آية شريفة عمل ميكردند:...أَقِمِ الصَّلَوَةَ لِذِكْرِيَّ;(طه،14)

2. عبادت اولياي الهي در بالاترين مرتبة اخلاص بود و اين از شناخت آنان نسبت به خدا سرچشمه ميگرفت و در ررراين بُعد، مصداق كامل اين آية شريفه بودند: وَ مَآ أُمِرُوَّاْ إِلآلِيَعْبُدُواْ اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّين...;(بينه،5)

3. به نماز اول وقت اهتمام داشتند كه قرآن ميفرمايد: وَ أَقِمِ الصَّلَوَةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَ زُلَفًا مِّنَ الَّيْل...;(هود،114) لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَيَ غَسَقِ الَّيْل...;(اسرأ،78)

4. نماز را در نهايت خشوع و تضرع و حضور قلب انجام ميدادند، و مصداق بارز اين آية شريفه بودند. الَّذِينَ هُمْ فِي صَلاَ تِهِمْ خَـَشِعُون;(مؤمنون،2)

5. تمام آداب و شرايط را رعايت ميكردند. قرآن در اين مورد ميفرمايد: وَ الَّذِينَ هُمْ عَلَيَ صَلَوَ َتِهِمْ يُحَافِظُون;(مؤمنون،9)

6. بسيار خدا را عبادت ميكردند و بر نماز خواندن مداومت داشتند، و نمونة كامل اين آية شريفه بودند: الَّذِينَ هُمْ عَلَيَ صَلاَ تِهِمْ دَآغمُون;(معارج،23)( ر.ك: الميزان، علامه طباطبايي، ترجمة سيد محمّدباقر موسوي همداني، ج 20، ص 142، بنياد علمي و فكري علامه طباطبايي / تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 14، ص 193 ـ 205. ) افراد عادي با الگو قراردادن اولياي الهي و توجه به دستورات قرآن در مورد نماز، ميتوانند در مسيري قرار گيرند كه اولياي الهي آن مسير را پيمودهاند.

دربارة هزار ركعت نماز خواند امامان در هر شبانه روز، در روايتي كه از امام باقر7 نقل شده است. آن حضرت ميفرمايد: عليبنالحسين، امام سجاد، در هر شبانه روز هزار ركعت نماز ميخواند.( علامه مجلسي، بحارالانوار، ج 41، ص 15. ) در رابطه با اين حديث به چند نكته بايد توجه داشت:

اولاً: خواندن هزار ركعت نماز هميشگي نبوده است ; ثانياً: اين هزار ركعت نماز، نماز مستحبي بوده است و در نمازهاي مستحبي خواندن سوره بعد از حمد واجب نيست و ميتوان در حال حركت و انجام كارهاي روزمره انجام داد. بنابراين، با كارهاي روزمره منافات ندارد; ثالثاً: هر دو ركعت نماز مستحبي، حدود يك تا يكونيم دقيقه وقت نياز دارد. كه در مجموع در ده ساعت، ميتوان هزار ركعت نماز خواند. ده ساعت در شبانه روز، با خواب و خوراك و ديگر كارهاي زندگي منافات ندارد.( ر.ك .دانش نامة امامعلي، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، ج 10،ص 14ـ23. )



فرهنگ ومعارف قرآن