آنچه به يهود نسبت ميد هد، اطلاعي از آن در دست نيست ولي نسبت انحراف كمي از قبل به شيعه، دروغ است و در تمام كتب فقهي و رسائل عملي كه براي افراد عادي نوشته مي شود، كعبه به عنوان قبله معرفي ميشود.
آري براي خصوص عراقيان تمايل به چپ مستحب است، و معني آن انحراف از قبله نيست، بلكه به معني رويارويي بيشتر با كعبه است، و نكته آن را فقهاي بزرگ در كتابهاي فقهي آورده اند.
در تاريخ زندگي محقق طوسي (597-672) آمده كه وي وارد شهر حله گرديد، و به عنوان تكريم در درس فقه محقق حلي (602 ـ 676) شركت كرد، اتفاقاً موضوع بحث محقق حلي در استحباب تياسر براي اهل عراق و امثال آنان بود.
محقق طوسي كه خود سرآمد روزگار در هيئت و نجوم و رياضيات بود رو به محقق كرد و گفت:
«من القبله، او الي القبله فعلي الاول يحرم، و علي الثاني يجب».
حاصل گفتارش اين است كه، ميل به سمت چپ، از دو حالت خالي نيست، يا انحراف از قبله است يا ميل به سوي آن، در صورت نخست تمايل حرام بوده و در صورت دوم واجب خواهد بود.
محقق حلي در پاسخ فرمود:« من القبله الي القبله »: توجه از قبله سوي قبله است، يعني در هر دو صورت رو به قبله است ولي در حالت تياسر كم، مقابله با قبله آن بيشتر مي شود.
توضيح اين كه: كعبه قبله كساني است كه در مسجد الحرام نماز مي گزارند، و مسجد، قبله اهل حرم، و حرم، قبله جهانيان است. (وسائل الشيعه ج 3، ابواب قبله ح 1) اين يك مطلب.
مطلب ديگر اين كه قسمت حرم، از طرف سمت راست كعبه، چهار ميل، و از طرف سمت چپ، هشت ميل است، بنابراين انحراف به سمت راست، مظنه خروج از حرم، در حالي كه انحراف به سمت چپ، مايه تحقق تقابل بيشتر است.
اين يكي از توجيهات قول ياد شده است.
مرحوم محقق حلي، پس از مذاكره مختصر با محقق طوسي رساله اي در اين مورد نوشته و در پايان « غايه المراد » شهيد ثاني نيز به چاپ رسيده است، و در هر حال بايد دانست يك چنين انحراف امري است مستحب و هرگز واجب نيست، و آن هم نكته فني دارد.

تبيان