در مورد اولين پرسشي كه بعد از مرگ از انسان ميشود، روايات مختلفي ذكر شده است. در بعضي روايات، اولين چيزي كه مورد محاسبه يا پرسش قرار ميگيرد، نماز ذكر شده، در بعضي ديگر چيزهاي ديگر ميزان الحكمه، ج 2، باب الصلاة، ص 1630.

ذكر شده، مثلاً در يكي از روايات، محبت و ولايت اهل بيت گفته شده است.

بحار الانوار، ج7، ص 260.

با نگاه به مجزعه روايات متوجه ميشويم. اولين سئوالها از انسان پس از مرگ، اصول اعتقادي، مانند توجيه و نبوت است. شايد بتوان گفت رواياتي كه اولين پرسش را نماز دانسته نيز صحيح باشد، به اين صورت كه در مسئله واجبات ديني، پس از اصول و عقايد، نماز مهمترين مسئله و واجب ديني است، همان گونه كه در بعضي از روايات آمده: نماز مورد قبول واقع شود اعمال ديگر (واجبات و عبادات) انسان مورد قبول واقع ميشود. ميان اعمال و واجبات انسان چرا نماز در اين درجه از ارزش قرار گرفته كه پايه و ستون براي اعمال بحارالانوار، ج 81، ص 260، ح 59.

ديگر واقع شده و اولين پرسش ميان واجبات، نماز است؟

دلايل متعددي ميتوان ذكر نمود. يكي آنكه آنچه موجب كمال انساني ميشود و آدمي را به هدف اصلي آفرينش نزديك كرده ميرساند، عبوديت و بندگي است. والاترين و ارزشمندترين مرتبه انسان كامل، رسيدن به مقام عبوديت و بندگي است و بهترين نشانه بندگي و عبوديت و بهترين عملي كه نشان دهنده حالت عبوديت است، نماز است. در عين حال كه در نماز ذكر و ياد خداوند (كه از ارزش بسياري برخوردار است) وجود دارد.

انسان اگر نماز گزار واقعي باشد، نماز او را از فحشا و منكرات بازميدارد.

مفسران در تفسير سوره مؤمنون گفتهاند كه نماز انگيزه براي انجام اعمال خير ديگر ميشود.

خدا در اين خصوص ميفرمايد:

1 - الذين هم علي صلوتهم دائمون؛ آنان همواره نمازشان را ميخوانند و هرگز نماز را ترك نميكنند و سوره معارج، (70) آيه 23.

به بركت نماز به انجام كار خير كشيده ميشوند.

2 - والذي في أموالهم حق معلوم للسائل و المحروم. نمازگزار كسي است كه همه آنچه را در اختيار او همان، آيات 23 - 25.

است، به خود اختصاص نميدهد، بلكه سهمي را هم براي فقرا منظور ميكند. اينجا سخن از مال حلال است و اگر كسي از مال حرام بخشش كرد، طرفي نميبندد. كسي كه از راه حلال مالي به دست آورد، مالك مال ميشود و انفاق از مال خود او است.

3 - والذين يصدّقون بيوم الدين نمازگزاران كساني هستند كه به قيامت باور دارند، چون ياد معاد انسان همان، آيه 26.

را طاهر ميكند و همه مشكلات در اثر فراموشي قيامت است.

4 - والذين هم من عذاب ربهم مشفقون؛ آنان از عذاب خداي سبحان هراسناكند.

همان، آيه 27.

نماز واقعي آن است كه انسان را از قيامت هراسناك و به معاد متذكر كند.

5 - والذين هم لأماناتهم و عهدهم راعون؛ آنان كه امانتها را (چه مالي و چه غير مالي) رعايت ميكنند همان، آيه 32.

ميكنند و به تعهداتي كه بين خود و خدا و بين خود و ديگران دارند پايبند هستند.

6 - والذينهم بشهاداتهم قائمون؛ كساني كه در شهادتهاي خود ايستادگي ميكنند. اگر به وحدانيت حق همان، آيه 33.

و رسالت شهادت ميدهند، بر آن ميايستند.

7 - والذين هم علي صلوتهم يحافظون مؤمنان كساني هستند كه بر نماز خويش مواظبت دارند و اوقات همان، آيه 34.

نماز را مواظبت ميكنند.

درخصوص نماز، حضرت عليصلي الله وعليه وآله در نهجالبلاغه از رسول اللهصلي الله وعليه وآله نقل فرموده:

من در عجبم از كسي كه چشمهاي در منزل او است و شبانه روز پنج بار در آن چشمه شستشو ميكند، با اين حال، باز آلوده است، چون نماز مثل چشمه زلال است كه انسان نمازگزار در وقتهاي پنج گانه در آن شستشو ميكند.

نهج البلاغه، خطبه 99.

نماز كوثري است كه انسان را تطهير ميكند. قهراً اگر از نماز اين طهارت را در خود احساس نكرديم، بايد بپذيريم نماز واقعي را نخواندهايم. وقتي انسان در نماز قلب را مهار ميكند كه چشم و گوش را در بيرون مهار كرده باشد. اگر چشم و گوشش را حفظ كرد، در نماز دشمن دروني هجوم نميآورد. مهم آن است كه انسان در بيرون نماز خود را حفظ كند.

آيت الله عبدالله جوادي آملي، حكمت عبادت، ص 116.

حقيقت نماز به گونهاي است كه خداوند سبحان آن را از انسانهاي وارسته و خالص ميپذيرد دو شرط پذيرش آن بسيار مشكل است، از اين رو، وقتي نماز قبول شد، ساير اعمال هم قبول ميشود و در آن دنيا هم اولين پرسش از نماز است كه نماز چگونه برپاداشتي و آيا جان تو با نماز انس گرفته يا نه؟ و اگر انسان نمازگزار حقيقي باشد اهل نجات و رستگار است.





دفتر تبليغات اسلامي