نماز داراي مراتبي است و قبولي آن نيز مراتب مختلف دارد. در اين رابطه از دو ديدگاه مي توان به اين مسأله نگاه كرد: منظر فقهي (فقه اصغر) و منظر عرفاني (فقه اكبر). الف) از نظر فقهي نمازي كه با شرايط ذكر شده در رساله ها خوانده شود صحيح است و خواننده آن تكليف خود را انجام داده است. بنا بر اين اگر در بين نماز افكار گوناگوني هم در ذهنش آمد وظيفه اوليه خود را به انجام رسانده و عقاب ترك از او برداشته شده است و ثوابي هم - هر چند حداقل پاداش - دارد. بنابراين نمي توان به اين معنا آن را بت پرستي و گناه دانست. بلكه عملي واجب است كه اگر همين عبادت حد اقل را هم نكند گنه كار است و موجب بعد شديد از ساحت قرب ربوبي مي باشد. ب) از نظر عرفاني نماز هزاران مرتبه دارد و چه بسا عارفان بسياري از عباداتي كه نزد ما عالي محسوب مي شودرا نوعي پرستش بت نفس قلمداد كنند. ولي اين به معناي آن نيست كه عبادتش باطل است و بايد ترك كند بلكه بايد بكوشد تا مرزهاي نفسانيت را يكي پس از ديگري بدرد و روز به روز در تهذيب و پالايش عبادت از رگه هاي پيدا و پنهان خودبيني و خود خواهي - حتي در شكل آخرت گرايانه آن - بپرهيزد و برسد به آن عبادتي كه جز معشوق نبيند و نخواهد. براي آگاهي بيشتر در اين زمينه ر . ك : (1) آداب الصلاه امام خميني. (2) اسرار الصلاه ميرزا جواد ملكي تبريزي.

مركز فرهنگي نهاد رهبري در دانشگاه ها