براي حضور قلب در نماز بايد از راه هاي زير استفاده كنيد: 1- دقت در انجام مقدمات نماز، مانند وضوي با معنويت، انجام مستحباتي چون اذان، اقامه و... ، 2- گزينش مكان مناسب براي نماز، دوري ازجاهاي شلوغ و پر سر و صدا و پرهيز از هر آنچه كه موجب انحراف توجه از خداوند شود، 3- گزينش وقت مناسب و تا آن جا كه ممكن است اول وقت خواندن نماز، 4- تاحد امكان در مسجد و باجماعت نماز خواندن (بويژه در جماعاتي كه بعد معنوي بيشتري دارد)، 5- نماز را با طمأنينه و دقت در مفاهيم و معاني آن خواندن، 6- در حال ايستاده به مهر نگريستن و در ركوع پايين پا و در تشهّد به دامن خود نظر نمودن، 7- تخليه دل از حب دنيا و امور دنيوي وآن را مالامال از عشق خدا ساختن، {Tتوضيح:T} ذهن انسان همواره متوجه چيزي است كه به آن عشق مي ورزد؛ همانند عاشقي كه آني از فكر معشوق خود بيرون نمي رود. اين كه ما در نمازهايمان همواره به فكر مسائل ديگر هستيم، به خاطر تعلق شديد نفس به دنيا و حب آن است. اما آن كه عاشق حق شد، در هر حال و در هر كاري به ياد خدا خواهد بود به طوري كه گويي هميشه در نماز است. 8- ضبط قوه خيال. توضيح : پرنده لجام گسيخته خيال، چكاوكي است كه هر آن بر شاخساري مي نشيند. از اين رو هميشه افكار انسان به اين طرف وآن طرف متوجه است و قرار و آرامي ندارد؛ اما اگر آدمي با دقت و هوشياري در كنترل آن بكوشد، پس از چند صباحي رام و مطيع شده و به هر سو كه اراده شود متوجه مي گردد. بنابراين انسان بايد در نماز ازاول با قاطعيت بنا را بر اين بگذارد كه تمام توجه خود رابه سوي پروردگار معطوف دارد و هر گاه پرنده خيال از چنگ او گريخت، بلافاصله آن رابه همان جهت برگرداند. اگر چندين مرتبه در ايام متوالي چنين كند، كم كم ذهنش عادت خواهد كرد، 9- توجه به عظمت و هيبت پروردگار و فقر و فاقه خود. روشن است اگر آدمي بداند با چه بزرگي روبه روست و خود در مقابل او هيچ بلكه عين احتياج و فقر و فاقه است، با تمام وجود و ذهن و انديشه خاضع خواهد گرديد، 10- مطالعه پيرامون كيفيت نمازهاي اهل بيت(ع)؛ هم چنين مطالعه كتاب هايي چون «آداب الصلاة يا پرواز در ملكوت (امام خميني)» و «اسرار الصلاة (ميرزا جواد ملكي تبريزي)» بسيار نافع است، 11- تميز بودن بدن و لباس، مسواك زدن دندان و خالي بودن معده در هنگام نماز كه از مستحبات بوده وموجب حضور بيشتر قلب است، 12- مي توانيد جدولي روزانه در رابطه با كيفيت نماز خود تنظيم نموده و مواردي كه در نماز توجهتان به امور ديگر جلب مي شود، ثبت كنيد. سپس اقدامات لازم را به كار گيريد تا زماني كه موارد عدم حضور قلب به صفر برسد. اين برنامه را نيز تا چهل روز ادامه دهيد و در صورت تمايل نتيجه را گزارش كنيد، براي موفقيت در نماز شب به كارگيري برنامه هاي زير اميد است نافع باشد: 1- طلب توفيق از خداوند و دعا به درگاه او جهت موفقيت، 2- شروع برنامه نماز شب بدون آداب و اكتفا به ركعات كه بيش از 10 دقيقه وقت نگيرد تا زماني كه براي انسان به صورت عادت درآيد، 3- ترك گناهان: در روايات وارد شده كه برخي گناهان آدمي را از نماز شب باز مي دارد، 4- نذر كردن: براي آنكه به طور كاملا جدي مقيد به خواندن نماز شب شويد مي توانيد خواندن آن را تامدتي (مثلاً 40 شب) نذر كنيد تا بر شما واجب شود و ديگر نتوانيد از آن كناره گيري كنيد. آن گاه پس از مدتي كم كم به صورت عادت و ملكه در مي آيد، 5- هرگاه در وقت نماز شب از خواب بيدار نشديد در طول روز بعد قضاي آن را بجا آوريد. اين مساله تقيد نفس شمارا به برخاستن از خواب جهت انجام آن بيشتر مي كند.

مركز فرهنگي نهاد رهبري در دانشگاه ها