درآيات قرآن تصريح دارد به : أينما تولوا فثم وجه الله 1رابطه اي كه ميان جسم وجان آدمي برقرار است مي تواند درروشن شدن پاسخ كمك كند . درتعاليم اسلام همه عبادات به خاطر ايجاد تأثيراتي درروح ما وضع شده است وعالم طبيعت آيتي ازدنياي جان وروح انسان است وتأثير متقابل مي گذارد . مثلا اگر به افعال وكردار نامناسبي مشغول باشيم نفس وروح ما هم متوجه امور نامطلوب مي شود واگر مشغول كارهاي نيك وخوبي باشيم درروح هم اثر مي گذارد يعني تأثيرات متقابلي دريكديگر دارند لذا شارع مقدس براي اينكه جانها ونفوس انسانها ساخته بشوند از ظاهر جسم وبدنشان استفاده كرده واحكامي راوضع فرموده كه باانجام آنها تأثيراتي درنفس وجانشان ايجاد شود . در اين رابطه مي توان به كتاب سرالصلوه امام خميني (ره) مراجعه كرد. به ازاي هرعمل ظاهري كه ما انجام مي دهيم معنايي براي آن درنظر گرفته شده مثلا وقتي كه ماوضو مي گيريم چشممان به آب مي افتد مي گوييم: الحمدلله الذي جعل الماء طهورا ولم يجعله نجسادرمقابل اين آب ظاهري به جسم وجان توجه مي كنيم ومي گوييم:اللهم اجعلني من التوابين واجعلني من المتطهرين. 2

درمقابل اين ظاهر ، پاكيروح راازخداوند مي طلبيم. درحقيقت چهره انسان نماينده قلب اوست لذا اگر انسان به امورپاك الهي روي آورد مثل توجه به صفات الهي وخدايي ، قلب او نيز پاك ونوراني خواهد شد . درمقابل اگر به پليديها روي آورد ودائما به امور پست توجه داشته باشد درچهر او هم اثر گذاشته وروي او هم سياه مي شود.

بنابراين هنگام شستن صورت اين دعاها رامي خوانيم : اللهم بيض وجهي يوم تسوّد فيه الوجوه و لاتسود وجهي يوم تبيضّ فيه الوجوه 3 معنايي كه ازاين جمله درك مي كنيم اين است كه : روز قيامت چهر ه ها وروحها متناسب با توجهاتي كهداشته اند ، اگر توجه واستقبالشان به امور خير بوده كه سفيد ونوراني مي شوند واگر به كارهاي زشت و پليد رويميآورند روي آنها سياه مي شود .

درحقيقت ظاهر ، وسيله رياضت دادن وتأثير درباطن است. مثلا درمقدمات نماز مانند مكان نمازگزار ، طهارت لباس وبدن ، استقبال قبله و . . .فلسفه هايي وجود دارد . ظاهر اعمالي كه انجام مي دهيم مابه ازايي دارد كه بايد باتوجه ومعنا قصد شود. نماز نقش معراج رادارد . الصلوة معراج المؤمن بنابراين هدف ازسجده كردن وپيشاني برخاك ساييدن خضوع وبندگي درمقابل خداوند وازميان بردن تكبر مي باشد.

دربحث استقبال كعبه نيز بايد بگوييم كه كعبه حقيقي قلب انسان است ازاين رو به يك نقطه نمازگز اردن و پرهيزازجهات ديگر ، تعليم توحيد است . درواقع سر استقبال قبله ، توجه ازغير او بريدن ومتوجه خدا شدن است . اين مطلب رادرمكاشفات عرفا نيز داريم مثلا ازسيد مرتضي نقل است كه ايشان وقتي به مسجد رفت درمكاشفاتش ، پيشنماز مسجد ومأمومين راديد كه سرهاي بريده وازپشت آويزان دارند ، درحاليكه رو به قبله هستند .

اين نمايشي ازعدم توجه وپشت كردن قلب به خدا بود . پس باطن و حقيقت قبله توجه به خداست وبايد توحيد مدنظر باشد ، وهمه بايد به يك سو متوجه شوند نه اينكه چون همه جا خداست پس متفرق باشند . توجه نمودن به سوي يك حقيقت، نمادي هم درعالم طبيعت دارد كه همان خانه خداست . علاوه برتأثير حركات ظاهر درباطن ما ، خداوند درپديده هاي مادي نيز تأثيراتي قرارداده است. مثلا يكيازاسرار مهم خانه كعبه ، قدرت تمركز وتوجه دادن تأثير معنوي است كه دلها رامتوجه خدامي كند ودراين توجه ، اسرار شگفت انگيزي وجود دارد كه مار ابه مقصود مي رساند . همانطور كه سجده مارا به مقصود خودمان ـ كه اظهار خضوع وبندگي درمقابل خداوند است ـمي رساند ، خداوند درخانه كعبه هم چنين تأثيراتي قرارداده كه اين تأثير ، درقلوب مؤمنيني كه مشرًف به خانه خدا مي شوند مشاهده مي شود واين معنويت درمكانهاي ديگر نيست . مثلا درمهري كه ازخاك كربلاست ومابرآن نماز مي خوانيم ،خداوند آثار وخواصي قرارداده كه فضيلت سجده برمهر كربلا شمرده مي شود ونماز برآن هفتاد برابر ثواب دارد وتأثيراتشفا بخشي براي درمان بيماريها كه خداوند درخاك كربلا قرارداده است اموري است كه مؤمنين بادريافتهاي ايمانيخودشان به آن مي رسند .

درحقيقت بخاطر تأثيرات شگفت انگيز خانه خدا درايجاد تحول روحي است كه خداوند خواسته است همه به سوي او نماز بخوانند.

ـــــــــــــــــــــــ

1ـ بقره، 115

2ـ مفاتيح الجنان، فهرست ملحقات

3ـ همان



1) بقره آيه: 115





مؤسسه پيوند با امام