اگر ميخواهيم از حالت سستي در نماز خارج شويم، بايد به آثار نماز و عواقب سبك شمردن آن توجه نموده و دربارة آن تفكر كنيم; برخي از آثار نماز عبارتند از:

1. نماز، وسيلة شستشوي گناهان و موجب آمرزش الهي است. پيامبراكرم6 فرمود: هركس با معرفت نماز بخواند، بخشيده ميشود.(بحارالانوار، ج 79، ص 207، داراحيأ التراث العربي، بيروت.)

2. نماز سدّي در برابر گناهان آينده است. همانا نماز از فحشا و منكرات جلوگيري ميكند. (عنكبوت، 45)

3. نماز خودبيني و كبر را درهم ميشكند. البته نماز، سنگين و گران است، مگر بر كسانيكه حال خشوع به درگاه خدا دارند (بقره، 45)

4. نماز به ساير اعمال انسان ارزش ميدهد و در صورت قبولي آن، ساير اعمال هم قبول ميشود. پيامبر6 فرمود: در روز قيامت، ابتدا نماز بنده بررسي ميشود، اگر مورد قبول واقع شد، بقية اعمال وي نيز بررسي ميشود و اگر قبول نشد بقيه اعمال رسيدگي نميشوند.(بحارالانوار، همان، ص 227.)

5. توجه به نماز به انسان نيرو ميبخشد. از صبر و نماز ياري جوييد (بقره، 45)

6. نماز خُرد كنندة شياطين است، براي همين، شيطان همواره ميخواهد انسان را از نماز دور كند. شيطان ميخواهد شما را از ياد خدا و نماز باز دارد. (مائده، 91)

7. نماز نشانة ايمان است. قرآن يكي از خصوصيات مؤمنان را چنين ذكر ميفرمايد: آنها كه نماز را به پا ميدارند و از آنچه به آنها روزي دادهايم، انفاق ميكنند. (انفال، 3).

8. پيامبراكرم6 فرمود: نماز ستون دين است، هر كس نمازش را ترك كند، دينش را منهدم و خراب كرده است.(بحارالانوار، همان، ص 202.)

9. پيامبراكرم6 فرمود: شيطان از بنيآدم ميترسد، مادامي كه بر نمازهاي پنجگانه محافظت ميكند; ولي وقتي در نماز سست شد، بر او مسلّط ميشود و او را وادار به ارتكاب گناهان كبيره ميكند.(بحارالانوار، همان، ص 202.)

10. امام باقر7 فرمود: اسلام بر پنج چيز بنا شده است: 1ـ نماز، 2ـ زكات، 3ـ حج، 4ـ روزه، 5ـ ولايت(بحارالانوار، همان، ص 234.)

11. ترك نماز موجب داخل شدن در آتش است. مؤمنان از مجرمان سؤال ميكنند كه چه چيز شما را به دوزخ وارد ساخت؟! ميگويند: ما از نمازگزاران نبوديم. (مدثر/40 ـ 43).

12. پيامبراكرم6 فرمود: كسي كه نمازش را سبك بشمارد، از من نيست. والله بر سر حوض كوثر بر من وارد نخواهد شد.(بحارالانوار، همان، ص 224.)

13. امام صادق7 فرمود: شفاعت ما به كسي كه نمازش را سبك بشمارد، نميرسد.(بحارالانوار، همان، ص 227.)

از قرآن مجيد، و روايات استفاده ميشود كه سبك شمردن نماز كيفر شديدي دارد، و پيامدهاي بدي بر آن مترتّب ميگردد.

در سورة ماعون فرموده: فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ # الَّذِينَ هُمْ عَن صَلاَ تِهِمْ سَاهُون;(ماعون،4و5) واي بر نمازگذاران، آنانيكه در نمازشان از ياد خدا غافلند اكثر مفسرين فرمودهاند آيه از كساني مذمت و توبيخ ميكند كه به امر نماز بيتوجهند. نماز را از وقت فضيلت آن به تأخير مياندازند آداب و شرايط آنرا درست رعايت نميكنند. كارهاي دنيوي را بر نماز مقدم ميدارند.

آيه گر چه نوع كيفر را تعيين نكرده لكن تعبير به (ويل) كه معادل فارسي آن (واي) است دلالت دارد كه سبك شمردن نماز عمل بسيار بدي است و كيفر شديدي در بر دارد.

در سورة مريم فرموده فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُواْ الصَّلَوَةَ وَ اتَّبَعُواْ الشَّهَوَ َتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا;(مريم،59) سپس جانشين آن مردم خداپرست قومي شدند كه نماز را ضايع گذارده و شهوت نفس را پيروي كردند و اينها به زودي كيفر گمراهي را خواهند يافت.

در ذيل آيه روايتي از امام صادق7 نقل شده. كه مراد از اضاعه نماز تأخير انداختن از وقت فضيلت است;(مجمع البيان، طبرسي، ج 6، ص 402.) الميزان نيز اضاعه را بيتوجهي و سبك شمردن نماز دانسته(الميزان، ج 15، ص 78.).

از جمله پيامدهاي بدي كه بر سبك شمردن نماز مترتب ميشود محروميت فرد از شفاعت معصومين:. امام صادق7 در آخرين لحظات عمر شريفش فرمود همه بستگان مرا حاضر كنيد سپس بآنها توجّه كرد و فرمود: شفاعت ما هرگز به كسي كه نماز را سبك بشمارد نخواهد رسيد.(ثواب الاعمال وعقاب الاعمال، شيخ صدوق، ص 273، نشر مكتبة الصدوق تهران / وسايل الشيعه، شيخ حُرّ عاملي، ج 3، ص 26.)

رسول خدا6 فرمود: نماز را ضايع نشماريد. كسي كه نماز را ضايع و سبك بشمارد با افرادي مانند قارون و هامان در قيامت محشور ميگردد. و سزاوار است كه خداوند چنين فردي را با منافقين در آتش جهنم وارد كند سپس فرموده واي بر كسي كه به امر نماز خود محافظت ندارد.

پانزده كيفر دنيوي و اخروي براي سبك شمردن نماز

در روايتي آمده كه فاطمه زهرا3 از پدر بزرگوار خويش سؤال كرد سبك شمردن نماز چه كيفري دربر دارد، حضرت فرمود: خداوند او را به پانزده كيفر و عقوبت مبتلا ميكند كه شش كيفر در دنيا باو ميرسد اوّل عمر او كوتاه ميگردد، دوم بركت از رزق و روزي او ميرود، سوم خداوند نور و صفاي صالحان را از او ميگيرد، چهارم اعمال او اجر و پاداشي ندارد، پنجم دعاي او به اجابت نميرسد، ششم از دعاي صالحين و مؤمنين بهرهاي ندارد. و سه كيفر لحظه مرگ به او ميرسد. اول آنكه با ذلّت و خواري از دنيا ميرود، دوم در حال قبض روح گرسنه است، سوم تشنه ميميرد.

و سه كيفر در قبر به او ميرسد، اول فرشتهاي او را عذاب ميكند، دوم قبر به او تنگ ميگردد، سوم قبر او تاريك و وحشتزا است.

و سه عقوبت روز قيامت به او ميرسد، اول با ذلت و خواري او را در جلو چشم اهل محشر به روي زمين ميكشند، دوم حساب او خيلي سخت خواهد بود، سوم از رحمت خداوند محروم و براي او عذاب دردناكي خواهد بود.(مستدرك الوسائل، ميرزا حسين نوري، ج 3، ص 24، باب تحريم الاستخفاف بالصلاة باب 6، نشر مؤسسه آلالبيت / بحارالانوار علامه مجلسي، ج 83 نشر مكتبة الاسلامية.)

بنابراين نماز، مهمترين وسيله براي ارتباط با خدا و نزديكي به او و ضامن سعادت ابدي انسان است. حال با توجه به آيات و روايات فوق، ببينيد كه بيتوجهي به نماز و سبك شمردن آن، چه زيان عظيمي را به دنبال ميآورد; حتي اگر انسان به دنبال آرامش و آسايش روح و روان در اين دنيا هم باشد، باز نماز است كه چنين نتيجهاي ميدهد، چرا كه نماز ذكر خداست و ألا بذكر الله تطمئن القلوب آگاه باشيد; تنها با ياد خدا دلها آرامش مييابد.(رعد،28)



فرهنگ ومعارف قرآن