مسلما كاري را كه اجير انجام مي دهد، با كاري كه شخص مي بايست انجام مي داد، ولي به دلايل نامعلوم آن را ترك كرده است، فرق مي كند . خداوندانسان ها را مكلف مي آفريند تا در قبال انجام تكليف و تحمل مشقت پاداش گيرند. نماز و روزه دور ركن اصلي اسلامند. اين دو تكليف خصوصا نماز كه در اوقات پنجگانة شبانه روز بر انسان واجب مي شود، در اسلام از اهميت ويژه اي برخوردار است. نماز در هيچ حالتي نمي بايست از انسان ترك شود، حتي اگر انسان در حال مرگ يا در جبهة جنگ و يا در حا غرق شدن باشد. اين به خاطر اهميت فوقالعادة نماز است كه اسلام آن را واجب كرده است.

افرادي كه به هر دليل سعادت خواندن نماز و گرفتن روزه را ندارند، به دو دسته تقسيم مي شوند: در دنيا اصولا اعتقادي به نماز و روزه نداشته و حتي در آخرين لحظات حيات موفق به توبه نمي شوند كه حساب آن ها با خداي متعال است واو بهتر مي داند كه با آن ها چه كند.

دستة ديگر افرادي هستند كه به نماز و ساير واجبات معتدند، اما به دلايلي تنبيلي ، بيماري و ديگر بهانه ها موفق به انجام تكاليف الهي نمي شوند. در چنين مواقعي خداوند متعال لطف ميكند و از روي احسان و نيكي به بندهاش كه ديگر دستش از دنيا خالي شده و مجالي براي بازگشت و جبران ندارد، عمل نيابتي را كه اجير انجام مي دهد به حساب بنده اش مي گذارد و قبول مي فرمايد. در عين حال هيچ گاه عمل اجير جاي عملي را كه خودش مي بايست انجام مي داد، نمي گيرد و شايد فقط موجب منع عذاب شود، منع عذاب شود، كه در اين جهت تضميني وجود ندارد كه عمل نيابتي سبب قرب و تعالي روح فرد از دنيا رفته شود، زير قرب و تكامل و نيز رسيدن به تعالي، به عمل شخص در دنيا مربوط مي شود.

البته افرادي كه در دنيا از سلامت روح برخوردار بوده و داراي مقامات عاليه اي بوده و اكنون دار فاني را وداع گفته اند جون علما و اولياي الهي، از اين قاعده مستثني هستند و اگر كسي به نيت ايشان عمل خيري انجام دهد، آن عمل علاوه بر ثواب موجب تعالي و تكامل بيشتر روح آن ها اشاره مي شود.

از امام صادق(ع) سؤال شده است: مردي مي ميرد، در حالي كه نماز يا روزه به عهده دارد. آيا جايز است براي او شخص غير عارفي قضا به جا آورد؟ حضرت در جواب فرمود : براي او قضا نكند، مگر مسلمان عارف . (1)

از اين حديث معلوم مي شودعلاوه براجازة چنين كاري از طرف شرع مقدس، شخص اجير نيز بايد از مرتبة بلندي برخوردار باشد؛ يعني عالم باشد.

پي نوشت ها :

1 - ر . ك : وسائل الشيعه، كتاب الصلوه ، ج5، ص 366 ، باب 12، حديث پنجم.



دفتر تبليغات اسلامي