نماز، نيايش و مناجات با خدا است و البته غير از نماز، راههاي ديگر نيز براي گفت و گو با خدا و پرستش او وجود دارد:دعا، ذكر، تسبيح و تقديس، تلاوت قرآن و... هر يك از اينها به نوعي نيايش و مناجات با خدا است؛ اما نماز در ميان اينها، مانندخورشيد فروزاني است كه با نور خيره كنندة خود، گوي سبقت را از ديگران ربوده است. نماز، از مهمترين واجبات و عبادات است وهيچ فريضه و عبادتي در فضيلت و ارزش با آن برابري نميكند.
عبادت فقط مختص در نماز نيست و چندين عبادت ديگر نيز وجود دارد كه انسان بايد علاوه بر نماز، آنها را نيز به جاي آورد؛عباداتي چون: زكات، حج، خمس، جهاد، روزه، امر به معروف و... كه هر كدام از اينها نقش سازنده و تربيتي مهمي بر انسان دارند؛ولي در اين ميان، نقش نماز، بسيار سازندهتر از همة آنها است.
از برجستهترين و مهمترين آثار نماز ميتوان به «كسب آرامش و ايجاد سكون در آدمي» اشاره كرد.
انسان در امواج زندگي و دركشاكش رنجها و بلاها به تكيه گاهي نيازمند است كه بدان پناه برد و درون پر اضطراب خود را بدانآرامش بخشد و اين تكيه گاه جز ياد خدا، چيز ديگري نميتواند باشد.
خدا به نماز و نيايش ما نيازي ندارد و اين ماييم كه به خدا و به نماز ـ كه وسيلة ارتباط ما با خدا است ـ نيازمنديم. نماز، تسلي بخشدلهاي خسته، ماية روشني و صفاي جان و وسيلة ارتباط مداوم بنده با خداي جهان است. اين ارتباط انسان ضعيف و محدود باخداي نامحدود، در برابر مشكلات و در نشيب و فرازها، به انسان نيرو ميبخشد.
نماز، عطف دل به سوي آفريدگار جهان است، انسان سرگشته و حيران، سكون و آرامش خود را تنها با روي آوردن به خدا مييابد.
نورمن وينسنت گريسي ميگويد:
«دعا و نماز، بزرگترين نيرويي است كه براي مبارزه با دشواريهاي زندگي روزانه و به دست آوردن آرامش روحي، شناخته شدهاست. گفت و گو با خدا، بايد عادت هميشگي آدمي شود. نه اين كه چون درماندگي به نهايت رسيد، روبه خدا كنيم و... نخستينقاعدة دعا ونيايش، آن است كه ضمير ما را آرام ميكند و قلب دردناك ما را شفا ميبخشد و در كاري كه در پيش داريم بصيرت وروشني فراهم ميآورد».
پس ميتوان به صراحت گفت كه: نماز و نيايش، عامل سازندهاي است كه مقاومت و ايستادگي آدمي را در نشيب و فرازهاي زندگي،حفظ ميكند و نماز گزار در مقابل هر خير و شر و هر اقبال و ادباري، تحمل خويش را حفظ نموده و به هر بادي نميلغزد.
خداوند ميفرمايد: «ان الانسان خلق هلوعاً * اذا مسه الشر جزوعاً * و اذا مسه الخير منوعاً * الا المصلين * الذين هم عليصلاتهم دائمون؛ همانا انسان حريص آفريده شده است؛ وقتي شري به او برسد، فرياد ميكشد و جزع ميكند و هرگاه خير ونعمتي به اوبرسد. بخل ميورزد، مگر نمازگزاران كه اينان، افرادي هستند كه بر نماز خويش مداومت ميكنند و به آن اهميت ميدهند.» (معارج، آيات18ـ22).
رهبر فرزانه انقلاب، حضرت آيت الله خامنهاي دربارة اثر نماز فرموده است:
«نماز تسلا بخش و آرامشگر دلهاي مضطرب و خسته و به ستوه آمده و ماية صفاي باطن و روشني روان است.»
هم چنين فرموده است: «نماز با حضور و با توجه، نمازي كه از ياد و ذكر سرشار است، نمازي كه آدمي در آن با خداي خود سخنميگويد و به اودلميسپارد، نمازي كه والاترين معارف اسلامي را پيوسته به انسان ميآموزد، چنين نمازي انسان را از پوچي و بيهدفي و ضعف ميرهاند و افق زندگيرا در چشمش روشن ميسازد و به او همت و اراده و هدف ميبخشد و دل را از ميل بهكج رويو گناهپرستي نجات ميدهد. ازاينرو است كه نماز، در همة حالات ـ حتي در ميدانهاي نبرد و سختترين آزمايشهاي زندگي ـاولويت خود را از دست نميدهد. انسان هميشه به نماز محتاج است و در عرصههاي خطر محتاجتر». (پيام معنويت، ص9 و 10).
در دل خلوت شب وه چه دل آراست نماز به دل خون شده آن لحظه تسلاست نماز
بامدادان كه موذن به صلا برخيزدواي از آن دم كه چه زيبا چه مصفاست نماز
روح بشكفته نيازي به طبيبان نبردكه شفابخشترين نسخة دلهاست نماز
در تبيين اين مسأله، بهترين شاهد و نيكوترين استدلال كننده، قرآن كريم است كه با يك جمله، به تمام سؤالها ومشكلات جوابميدهد وآن اين است كه حضرت حق فرمود: «الذين آمنوا و تطمئن قلوبهم بذكر الله الا بذكر الله تطمئن القلوب...»؛ «كساني كهايمان آوردند و قلبهايشان با ياد خدا آرام گرفت، آگاه باشيد كه تنها با ياد خدا، دلها آرامش مييابد.»(الرعد، 28).
و به راستي اين حقيقت را ميتوان از معجزههاي قرآن دانست كه بشر امروز، پس از پيمودن راههاي دور و دراز، تدريجاً به اشتباهخود، واقف گشته و فهميده است كه آنچه ميخواهد، در زير ساية مذهب و نيايش و ذكر خدا يافت ميشود.
ديل كارنگي روان شناس مشهور غرب مينويسد:
در آمريكا، به طور متوسط در هر 35 دقيقه، يك نفر خودكشي ميكند و در هر دو دقيقه يك نفر ديوانه ميشود. اگر اين مردم ازتسكين خاطر و آرامش ـ كه دين و عبادت به آدمي ميبخشد ـ نصيبي داشتند، ممكن بود، از اغلب اين خودكشيها و بسياري ازديوانگيها جلوگيري شود.»
(براي مطالعه بيشتر ر.ك:
آرامش در پرتو نيايش، رحيم كارگر، نشر روح)

ستاد اقامه نماز