اين گونه مسائل را در اصطلاح امور تعبدي و امتحاني مي گويند؛ يعني، خداوند مي خواهد با اين دستورات ميزان فرمانبرداري ما را نسبت به خودش معلوم كند تا روشن شود كه كدام بنده اوامر او را بدون چون و چرا مي پذيرد. از اين رو در يك مورد مي گويند نماز را آهسته بخوانيد و در جاي ديگر فرموده اند بلند بخوانيد. در نماز جماعت هم مي گويند: مأموم حمد و سوره را نخواند؛ بلكه مستحب است به جاي آن ذكر بگويد. گذشته از اين كه نخواندن حمد و سوره در نماز جماعت هماهنگي بيشتري بين مأموم و امام در دو ركعت اول



[ صفحه 171]



نماز ايجاد مي كند و اين هماهنگي در ركعات بعدي نيز مراعات مي شود و اين موضوع با روح جماعت مرتبط است. شگفت آنكه مضامين سوره ي حمد نيز با جماعت مناسبت تمام دارد چنانكه گويي اساس سوره ي حمد بر اين مبنا طراحي شده كه يك نفر از جانب جمع آن را بخواند. نكته ي ديگر آنكه اگر بنا بود حمد و سوره را مأمومين بخوانند، سر و صداي آنان در بين نمازها موجب اختلال در نظم جماعت و از بين رفتن تمركز افراد مي گشت.