علت وجود اختلاف بين شيعه و سني در نماز و اذان و ساير احكام، روايات مختلفي است كه در اين موارد وجود دارد. نزد شيعه تنها طريق معتبر براي دسترسي به احكام خدا و سنت نبوي، اهل بيت پيامبر (ص) هستند؛ ولي اهل سنت احكام دين را از راه قياس و



[ صفحه 166]



استحسان و رواياتي كه ديگران نقل كرده اند، به دست مي آورند. كيفيت اذان و اقامه كه از ائمه (ع) نقل شده به همين ترتيب است كه بعد از ذكر «حي علي الفلاح»، دو مرتبه «حي علي خير العمل» گفته مي شود و در اذان بعد از «الله اكبر» دو مرتبه نيز «لا اله الا الله» و در ابتداي اقامه «الله اكبر» دوبار و بعد از «الله اكبر» آخر نماز «لا اله الا الله» يك مرتبه گفته مي شود. بر اساس رواياتي چند، حذف ذكر «حي علي خير العمل» به دستور عمر انجام گرفته است.

سبب اختلاف در اوقات نمازها، نيز اختلاف در طريق اخذ احكام است؛ زيرا مطابق رواياتي كه از ائمه معصوم (ع) رسيده و نيز بر طبق اطلاق آيه شريفه: «أقم الصلاة لدلوك الشمس إلي غسق الليل و قرآن الفجر إن قرآن الفجر كان مشهودا» [1] ؛ «نماز را از زوال آفتاب تا نهايت تاريكي شب برپا دار، و [نيز] نماز صبح را، زيرا نماز صبح همواره [مقرون با] حضور [فرشتگان] است» وقت نماز ظهر و عصر، از اول ظهر شرعي تا غروب آفتاب است. در تمام اين وقت، خواندن نماز ظهر و عصر پشت سر هم يا با فاصله، جايز است؛ ولي براي هر يك از ظهر و عصر، يك وقت فضيلت است كه خواندن نماز در آن اوقات مستحب است. وقت فضيلت نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتي كه سايه شاخص، بعدازظهر به اندازه دو هفتم خودش اضافه شود و فضيلت عصر هنگامي است كه سايه شاخص به اندازه خودش اضافه شود و



[ صفحه 167]



اگر كسي در اول ظهر نافله ظهر و نماز ظهر را بخواند، بهتر است بلافاصله نماز عصر و نافله آن را بخواند. پس تفاوت زيادي در مورد اوقات نماز وجود ندارد؛ فقط بر اساس فقه شيعه، جايز است كه نمازها را در سه وقت خواند.