در اين رابطه توجه به چند نكته بايسته است:

يكم - بنا بر روايات شيعه و سني، پيامبر (ص) بر خاك و ماسه كف مسجد النبي سجده مي كرد و در تابستان كه بر اثر هواي عربستان، خاك و ماسه بسيار گرم و سوزان مي شد بر حصير سجده مي نمود.

دوم - عبادات توقيفي است و در اجزا و شرايط آن، بايد بر اساس قول و فعل شارع عمل كرد؛ چنان كه خود پيامبر (ص) نيز مي فرمايد: «صلوا كما رأيتموني اصلي»؛ «آن سان كه مي بينيد من نماز مي خوانم، شما نيز نماز بخوانيد». بنابراين از نظر فقهي بر غير آنچه كه پيامبر (ص) بر آن سجده كرده است، سجده جايز نيست.

سوم - اساس سجده بريدن از دنيا و متعلقات آن و خضوع و خشوع كامل در پيشگاه خداوند است و در روايت است كه انسان به خوردني ها و پوشيدني هاي خود تعلق بسيار دارد. پس بر اين گونه



[ صفحه 153]



امور سجده روا نيست و پيشاني بر خاك ساييدن، بيشترين كرنش و تواضع و دوري جستن از اميال و تعلقات را در پي دارد.

چهارم - مهر نزد شيعه موضوعيت ندارد؛ بلكه ملاك همان سجده بر خاك است و مهر وسيله اي است كه سجده بر خاك را در هر جا و هر مكان سهل و آسان مي سازد.

پنجم - عالمان برجسته و عارفان اهل سنت نيز سجده بر خاك را مورد تأكيد قرار داده اند؛ هم چنان كه محمد غزالي در كتاب احياء العلوم بر اين مسأله انگشت نهاده است. بنابراين مخالفت برخي از اهل سنت با اين مسأله، از روي ناآگاهي و تعصبات جاهلانه است و از نظر منابع فقهي و عالمان برجسته آنان نيز سجده بر خاك افضل است و اگر اشكالي هست، در اين است كه چرا برخلاف سنت پيامبر (ص)، اهل سنت بر هر چيزي حتي فرش و موكت و... سجده مي كنند.