براي يافتن حضور قلب در نماز رعايت چند نكته ضروري است:

1- همواره نمازها را اول وقت خواندن.

2- مكان نماز خالي از صداها و اشيايي باشد كه موجب جلب توجه است.

3- تا جايي كه ممكن است در مساجد و به جماعت نماز خواندن.

4- پيش از نماز زمينه هاي روحي توجه به معبود را در خود فراهم ساختن (از طريق خواندن دعاهاي هنگام وضو، اذان، اقامه و ديگر مستحبات قبل از نماز).

5- مهمتر از همه بيرون راندن حب دنيا از نفس و دل را مملو از عشق الهي ساختن است؛ زيرا خيال و انديشه انسان همواره متوجه چيزي است كه بدان دلبستگي دارد، چنان كه عاشق در همه حال به ياد معشوق است. پس انسان دوستدار دنيا، هميشه حتي در نماز ذهنش متوجه مسائل دنيوي است و آن كه جانش لبريز از عشق خدا است در امور دنيوي نيز هيچ گاه فارغ از ياد او نمي شود و به عبارتي همواره در نماز است.

6- نكته ديگر آن كه قوه خيال انسان چون چكاوكي است كه اگر با زحمت مداوم تربيت نشود، هر آن از شاخي بر شاخ ديگر مي جهد و قرار و آرامي ندارد. از اين رو انسان بايد ابتدا بكوشد كه در نماز از آن مواظبت نموده و آن را به ياد خدا نگه دارد و هر گاه متوجه شد كه از



[ صفحه 42]



ياد خدا غافل گرديده، بلافاصله آن را به جايگاه اصلي برگرداند. چنانچه مدتي بر اين عمل مداومت كند طاير خيال رام و مطيع گشته و حضور دل و توجه به سوي خدا ملكه آن خواهد گشت.

7- دانستن معاني عبارات نمازها، دعا و مطالعه در احوال معاد و...

8- مطالعه پيرامون احوال اوليا در نماز بسيار مناسب است و توصيه مي شود كتاب «آداب الصلوة» يا «پرواز ملكوت» امام خميني (ره) را مطالعه فرماييد.

9- خودداري از نگاه و توجه به چيزهاي جلب كننده حواس. بهتر است در حال قيام به مهر در حالت تشهد به دامن و در ركوع به پاها نگاه شود.

10- سعي كنيد اذكار و قرائات نماز را با طمأنينه و با تدبر در محتواي آنها بخوانيد.