تلاش براي آشنا ساختن ديگران با نماز، كاري بس ارزشمند و مورد پسند است. دعوت مردم به آشنايي با خداوند و عبادت او، از برجسته ترين و متعالي ترين امور است.

براي ترغيب و تشويق به نماز:

يك - در آغاز بايستي زير بناهاي فكري فرد را مورد بررسي قرار داد و در اصلاح آن كوشيد.

ديدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستي، انسان، معاد و... اموري است كه نتيجه مستقيم بر عمل كرد فرد دارد. پس بايد به تقويت و اصلاح اين مباني كوشيد.

نماز، عملي است كه در مجموعه عقيده ي توحيدي، داراي معنا و فلسفه است. پس در آغاز بايستي اين مجموعه شناخته شود تا نماز جايگاه خود را در ذهن و انديشه فرد باز يابد.

در بينش توحيدي اسلام و ديگر اديان الهي، انسان موجودي است كه به سوي كمال و لقاي پروردگار در حركت است: «انا لله و انا اليه راجعون؛ از خداييم و به سوي او باز مي گرديم». [1] .

حال در اين مسير، ابزارهايي به مدد انسان مي آيد، تا او را از فراموش كردن مسير و هدف باز دارد كه از مهم ترين آنها «نماز» است: «اقم الصلاة لذكري؛ نماز را براي ياد من به پا دار». [2] .



[ صفحه 34]



آدمي بدون نماز راه را گم خواهد كرد. نمازهاي پنج گانه، همانند چراغ هاي برق هستند كه مسيري طولاني و پر خطر را روشن كرده اند تا كسي راه را گم نكند و به بيراهه و سقوط كشانده نشود.

آنچه كه موجب مي گردد برخي از نماز روي گردان باشند و يا نسبت به آن سهل انگاري كنند، ندانستن فلسفه نماز و يا دركي غلط از آن است. برخي چنين مي پندارند كه نماز انسان، نيازي را از خداوند برطرف مي كند كه البته خيالي واهي است. خداوند نيازي به هيچ مخلوقي ندارد. از اين رو آنچه كه به عنوان عبادات بر آن تأكيد شده، جملگي در جهت كمال انسان است. نماز داراي آثار و فلسفه هاي متعدد ديگري نيز هست كه به آن اشاره مي كنيم:

1- نماز، تقدير و سپاس گزاري از خداوند است.

2- موجب آرامش انسان است.

3- موجب ياد خدا است.

4- نماز زمينه پرهيز از گناه را در انسان فراهم مي كند.

5- تأكيدي بر نظافت و سلامتي است.

6- موجب انضباط و وقت شناسي است.

7- داراي آثار وحدت بخش اجتماعي است.

دو - بيان فلسفه و اسرار نماز به اندازه فهم هر شخص؛ مثلا به او گفت كه اگر كسي به شما خدمتي هر چند كوچك انجام دهد، از او تشكر مي كنيد و يا اگر كسي شما را به مهماني دعوت كرد و انواع



[ صفحه 35]



غذاها و ميوه ها و شيريني ها را براي شما فراهم و همه گونه از شما پذيرايي نمود، از او تشكر و قدرداني مي كنيد و اگر بدون اين كه يك كلمه از او سپاس گزاري كنيد، از منزل او خارج شويد، همه كساني كه اين برخورد را مي بينند، شما را سرزنش مي كنند. حال خداوند عالم كه همه چيز از او است؛ و نه تنها هستي ما از او است؛ بلكه تمام اين نعمت هاي گوناگون را براي ما آفريده است و در سختي ها و مريضي ها و مشكلات ما را كمك مي كند و نجات مي بخشد، هميشه بر سر سفره كرم او مهمان هستيم، تشكر نمي خواهد؟ نماز و عبادات ما تشكر بسيار ناچيز از خداي عالم است؛ گرچه او به اين تشكر نياز ندارد و سود آن عايد خود ما مي شود. به طور كلي از اين راه ها براي تشويق كودكان و نوجوانان مي توانيد بهره بگيريد:

1- تشويق كودكان و نوجوانان هنگامي كه نماز مي خوانند.

2- تهيه لباس مخصوص و سجاده و تسبيح زيبا و يا براي دختر بچه ها مقنعه و چادر مناسب.

3- تشكيل نماز جماعت در منزل يا بردن بچه ها به مساجد.

4- نقل قصه ها و داستان هاي شيرين در حد فهم آنان از نماز بزرگان و اشعار و احاديث زيبا در اين باره.

5- ترك مستحبات در ابتداي كار، طول ندادن نماز و رعايت توانايي كودكان و جوانان.

6- رعايت نظافت محل نماز و بردن آنها در مساجدي كه نظيف



[ صفحه 36]



است و جلب توجه مي كند.

7- خود مربيان به نماز اهميت بدهند و در اول وقت آمادگي خود را نشان دهند.

8- بيان عظمت نماز و اين كه از هر كاري اهميت آن بيشتر است.

9- آنها را از مصاحبت با افراد بي نماز و يا آناني كه به نماز اهميت نمي دهند، دور نگاه داشتن.

10- اين كارها بايد به وسيله مربيان از ابتداي سنين جواني شروع شود؛ به طوري كه كودك و نوجوان از آغاز به نماز عادت كند. در روايات اسلامي آمده است: كودكان را از سن هفت سالگي و قبل از رسيدن به سن بلوغ به نماز و عبادات وادار كنيد تا وقتي به سن جواني و بلوغ مي رسند، انجام آن برايشان سخت نباشد.

11- فراهم كردن فيلم هاي نمايشي درباره نماز و كتاب هايي كه در مورد نماز است.

سه - عشق و علاقه به اهل بيت (ع)، يكي از راه هاي جلب انسان به عبادت و نماز است:

اصولا نماز از ضروريات بوده و از آن به عنوان عمود دين ياد مي شود (الصلاة عمود الدين). از همين رو امام باقر (ع) مي فرمايد: «اول ما يحاسب به العبد الصلاة فان قبلت قبل ما سواها؛ در قيامت اولين چيزي كه از انسان محاسبه مي شود، نماز است، كه اگر مورد قبول قرار گرفت،



[ صفحه 37]



ديگر اعمال نيك انسان نيز مورد پذيرش قرار خواهد گرفت». [3] .

حال كسي كه به ائمه هدي (ع) عشق مي ورزد، شايسته است به جلوه هاي رفتاري آن بزرگواران توجه نموده و از آنان الهام گيرد. امام علي (ع) به قدري به نماز مقيد بودند كه حتي در جنگ صفين شور نماز در دلش موج مي زد و مراقب وقت زوال بودند. امام حسين (ع) حتي در ظهر عاشورا مترصد نماز اول وقت بود و... به طور كلي سيره ي ائمه هدي (ع) نشانگر شدت مراقبت آن عزيزان به نماز است. آنان همين روش را به ياران و صحابه ي خويش توصيه كرده اند. هنگامي كه اميرمؤمنان مالك اشتر را به عنوان استاندار مصر اعزام فرمود، به وي توصيه كرد: «و اجعل لنفسك فيما بينك و بين الله تعالي افضل تلك المواقيت و اجزل تلك الاقسام؛ بهترين وقت خويش را به نماز و خلوت با خدا اختصاص ده». [4] .