اذان، اين سروش غيبي و اين نداي آسماني، يك اعلان عمومي و معنوي جهت آمادگي براي نماز و انجام فريضه بزرگ الهي است.

اذان ارزش و جايگاه والايي در شريعت محمدي (ص) دارد.

اذان دعوت به سوي عبادت و بندگي خدا است و مؤذن با آهنگ رسا و روح بخش، امت اسلام را به نماز و مناجات فرا مي خواند.

امام رضا (ع) درباره ي فلسفه و حكمت اذان مي فرمايد:

1- آن كس را كه فراموش كار است، ياد آور باشد و آن كس را كه غافل است متنبه سازد.

2- فهماندن وقت نماز، براي كسيكه اشتغال دارد. (مشغول به كار است)

3- دعوت مردم به پرستش خالق و ترغيب در آن است.

4- اذان گو، اقرار به توحيد دارد و ايمان را آشكار مي سازد و اسلام را اعلان مي كند و آن كس را كه فراموش كرده يادآوري مي نمايد. [1] .

علاوه بر مطالب بالا، درباره ي فلسفه اذان، مي توان به موارد زير هم اشاره كرد:

الف - اذان و اقامه، توجه و آمادگي براي نمازگزار است و در اثناي آن، زمينه و استعداد پيدا مي شود كه انسان، با ادب بيشتر، خشوع فزون تر و عرفان عميق تر در پيشگاه حضرت حق قرار گرفته و با معبود



[ صفحه 26]



و محبوب حقيقي خويشتن سخن بگويد و دمساز گردد.



گل نغمه زيباي خدايي است اذان

پروانه باغ دلگشايي است اذان



محبوب تمام حق پرستان زمين

پيغام رسان روشنايي است اذان



ب - اذان موجب صفاي باطن و شادي و نشاط روح است. پيامبر (ص) هنگام فرا رسيدن وقت نماز، به بلال مي فرمود: «اي بلال! اذان بگو و ما را با آن شادمان ساز (ارحنا يا بلال)»

ج - زماني كه صداي نيكوي اذان، فضا را معطر مي سازد و به نمازگزاران مژده مي دهد كه هنگام سخن گفتن با خدا فرا رسيده است.

پس آنان آماده نماز مي شوند و به سوي مساجد و نمازخانه ها حركت مي كنند رسول خدا (ص) فرمود: «هر گاه مؤذن بگويد: الله اكبر، خداوند مي فرمايد: اي امت محمد مهياي نماز شويد و شغل دنيا را ترك كنيد». [2] .

د- قبل از اسلام مسيحيان با ناقوس، يهوديان با دميدن در بوق ها، آتش پرستان با روشن كردن آتش مردم را به عبادت دعوت مي كردند؛ ولي اسلام آمد و به جاي اين ها اذان را انتخاب كرد كه در آن مردم با كلمات خوب و دلنشيني به مسجدها فراخوانده مي شوند و از طرفي با شنيدن و گفتن نام خدا، پيامبر و... آماده ي نماز خواندن مي گردند.



[ صفحه 27]



ه- اذان آدمي را به ياد خدا مي اندازد و با بزرگي و عظمت او آشنا مي سازد؛ با گفتن «الله اكبر» به بزرگي، جلالت شأن، عظمت و توانايي خدا اعتراف مي كنيم و با بيان «لا اله اله الله»، به يگانگي و بي شريكي او شهادت مي دهيم.