يكي از مقدمات مهم نماز، انجام غسل ها است؛ به خصوص غسل جنابت براي كسي كه در حال جنابت، حيض و يا... مي باشد.

در اين حالت، انسان يك قذارت و آلودگي پيدا مي كند كه با وضو از



[ صفحه 126]



بين نمي رود و بايد تمام اعضاي بدن را شست وشو داد و آنها را پاك نمود، تا اين حالت كه مخالف روحانيت انسان است از بين برود.

حضرت امام رضا عليه السلام درباره ي علت و فلسفه ي غسل جنابت فرموده است:

«علة غسل الجنابة النظافة لتطهير الانسان مما اصابه من اذاه و تطهير سائر جسده لان الجنابة خارجة من كل جسده فلذلك وجب عليه تطهير جسده كله و علة التخفيف في البول و الغائط انه اكثر و ادوم من الجنابة فرضي فيه بالوضوء لكثرته...؛ [1] علت غسل جنابت نظافت و پاكي انسان است از آنچه به او رسيده و موضعي كه نجس شده و نيز تمام بدنش؛ زيرا جنابت از تمام جسد بيرون آمده و تطهير تمام جسد هم واجب شده است و علت تخفيف در بول و غائط - كه فقط موجب وضو هستند - اين است كه بول و غائط هميشگي، روزمره، بدون اختيار، بدون لذت و شهوت است و خدا به وضو گرفتن براي آنها راضي است؛ ولي جنابت توأم با لذت و بدون اكراه است.»

شهيد ثاني قدس سره در توضيح اين مطلب مي فرمايد: «در غسل، دستور به شستن تمام بدن داده شده است؛ زيرا پست ترين حالت



[ صفحه 127]



انسان و شديدترين حالات وابستگي و بندگي اش به امور شهوي، حالت جماع و ديگر موجبات غسل از قبيل حيض، نفاس، استحاضه است.

از اين رو بايد همه ي بشره ي بدن شسته شود تا آثار كشش هاي حيواني و جاذبه هاي شهواني از بين برود و قلب، صفا و خلوص و اقبال خود را بازيابد و اهليت عبادت و مناجات را پيدا كند و از حضيض غوطه خوردن در وادي بهيميت، به اوج مناجات خداي متعال ارتقا يابد». [2] .

روايت شده است: حضرت رضا عليه السلام در نيشابور به محله اي رفت. در آن جا حمامي وجود داشت و چشمه ي آبي بود، ولي آب آن اندك بود. حضرت همان جا اقامت كرد و تصميم به بازسازي و پاكسازي آن چشمه گرفت. اشخاصي را كه مقني بودند طلبيد و آنها به دستور آن حضرت به لايروبي و بازسازي چشمه پرداختند.

آب آن چشمه زياد شد، آن گاه حضرت رضا عليه السلام دستور داد كه در بيرون پله ي آن چشمه، حوضي ساختند و از آن چشمه آب به آن حوض ريختند. حضرت رضا عليه السلام به ميان حوض رفت و غسل كرد و سپس در پشت آن، نماز خواندند و دعا كردند تا خداوند



[ صفحه 128]



نيازهايش را برآورده سازد و بر نعمت هايش بيفزايد. اين برنامه تاكنون، از يادگارهاي حضرت رضا عليه السلام بين شيعيان، باقي مانده است». [3] .



[ صفحه 130]