اگر ايمان را همانند يك درخت بدانيم، نمازها به منزله ي آبكش ها و آوندهاي آن است و بازماندن از گناهان، ميوه هاي آن.

درختي كه آبكش نداشته باشد و شيره ي گياهي در آن جريان نيابد، مي خشكد و ميوه اي نمي آرد. هم چنان است ايماني كه همراه نماز نباشد. درخت چنين ديني بدون ترديد، خشك خواهد شد، ميوه ي منع از گناه نخواهد داشت و اجتماع بيمار را شفا نخواهد داد.

و نمازي داراي فضيلت است كه همانند رگ هاي موجود در گياهان عمل كند. نقش غذا رساني و آبرساني به ديگر اندام هاي درخت دين را به عهده گيرد و آن را



[ صفحه 192]



سرسبز، شاداب و پرثمر نگه دارد. هم از مرگ ايمان جلو گيرد و هم منع از گناه كند، و با دفع آفت فساد و برآوردن بار شيرين صلاح و سداد، انسان ساز و جامعه ساز شود.

در حديثي از رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) مي خوانيم كه فرمودند:

... قال حبيبي جبرئيل: ان مثل هذا الدين كمثل شجرة ثابتة. الأيمان اصلها،و الصلاة عروقها، و الزكاة ماؤها، و الصوم سعفها، و حسن الخلق ورقها، و الكف عن المحارم ثمرها فلا تكمل شجرة الا بالثمر؛ كذلك الأيمان لا يكمل الا بالكف عن المحارم. [1] .

دوستم؛ جبرئيل گفت: همانا مثل اين دين؛ مثل درخت ثابتي است كه ايمان، ريشه ي آن است، نماز رگ هاي آن، زكات، آب آن، روزه، شاخه ي آن، خلق و خوي نيكو، برگ آن و نگهداري از آن چه حرام است، ميوه ي آن. و هيچ درختي بدون ميوه، كامل نيست. ايمان نيز چنين است و بدون بازداشتن از گناهان، كمال نمي يابد.

از اين حديث شريف، نقش نماز و ارتباط آن با ديگر اجزاي دين را بخوبي مي توان دريافت: رگ حيات ايمان، نماز است. شيرابه ي جانبخش آن زكات، خرمي اش، خلق و خوي نيك، ميوه ي آن، نهي از فحشا و منكرات و فايده اش، شفا و بهبود پيكر بيمار اجتماع.

آري! چنين نمازي مقبول درگاه پروردگار و داراي فضيلت است. نمازي كه با آداب و شرايط آن، و با اخلاص و حضور قلب خوانده شود و از آفت گناه نگه دارد.

با توجه به آن كه ارزش درخت را با ميزان ثمربخشي آن مي سنجند، ايمان و نمازي داراي فضايل مذكور در اين فصل است كه بار بازدارندگي آن از گناهان، فراوان تر و تأثير آن در بهسازي شخص و جامعه اش فزونتر باشد. به عبارت ديگر؛ هر اندازه قدرت غذارساني و آبرساني عروق درخت دين (نماز)، فزونتر باشد و



[ صفحه 193]



نقش بيشتري در ميوه سازي درخت دين به عهده بگيرد، فضيلت و ارزش بيشتري دارد و بيشتر مورد قبول پروردگار خواهد بود.

امام صادق (عليه السلام) فرمود:

من احب ان يعلم أقبلت صلاته أم لم تقبل، فلينظر هل منعته صلاته عن الفحشاء و المنكر؟ فبقدر ما منعته قبلت منه. [2] .

كسي كه بخواهد بداند آيا نمازش قبول شده است يا نه؟ بايد بنگرد كه آيا نمازش او را از فحشا و منكر بازداشته است يا خير؟ پس بداند: خدا، نمازش را به اندازه اي كه او را از گناه منع كرده باشد، از او قبول كرده است.

خداي تعالي، به حضرت داود (عليه السلام) چنين وحي مي كند:

كم من ركعة طويلة فيها بكاء خشية قد صلاها صاحبها لا تساوي عندي فتيلاً حين نظرت في قلبه فوجدت ان سلم من الصلاة و برزت له أمرأة و عرضت عليها نفسها اجابها و ان عامله مؤمن خانه. [3] .

چه بسيار ركعت هاي طولاني خاشعانه اي كه نمازگزاري گزارده باشد اما نزد من به اندازه ي رشته ي سپيدي كه در شكاف هسته ي خرماست نمي ارزد وقتي كه من به قلب او نظر كرده مي بينم كه به محض فارغ شدن از نماز اگر زني خود را به او عرضه نمايد، او را اجابت خواهد كرد و اگر مؤمني با او معامله اي كند، به او خيانت خواهد نمود.