اميرمؤمنان، علي (عليه السلام) فرمودند:



[ صفحه 175]



من لم يأخذ اهبة الصلوة قبل وقتها فما وقرها. [1] .

آن كه ساز و برگ سفر روحاني نماز را پيش از رسيدن هنگامش آماده نساخت، بزرگش نشمرد.

و از همان بزرگوار روايت شده است كه فرمودند:

ليس عمل احب الي الله، عزوجل، من الصلاة فلا يشغلنكم عن أوقاتها شي ء من أمور الدنيا فأن الله عزوجل ذم اقواماً فقال: «الذين هم عن صلاتهم ساهون؛ يعني انهم غافلون استهانوا بأوقاتها. [2] .

هيچ كاري نزد خداي عزوجل، دوست داشتني تر از نماز نيست پس چيزي از امور دنيا شما را از رعايت اوقات آن باز ندارد زيرا كه خداي عزوجل،گروه هايي از مردم را نكوهيده و فرموده است: «... همانان كه كاهل نمازند و در بجاي آوردن نماز خود بي توجه اند.»؛ آن چه خداي تعالي، از اين سخن، اراده فرموده است اين است كه آنان غفلت زدگاني هستند كه اوقات نماز را سبك مي شمرند و رعايت آن را مهم نمي دانند.

و از امام علي بن موسي الرضا (عليه السلام) روايت شده است كه فرمود:

حافظوا علي مواقيت الصلوة فأن العبد لا يأمن الحوادث و من دخل عليه وقت فريضتين فقصر عنها عمداً متعمداً فهو خاطي من قول الله عزوجل: «ويل للمصلين الذين هم عن صلاتهم ساهون»؛ يقول عن وقتهم يتغافلون. [3] .

نگاهبان اوقات پنج نماز باشيد و آن را از وقت ويژه اش به واپس ميندازيد زيرا بنده از پيش آمدهاي ناگوار در امان نيست (و ممكن است توفيق نيابد كه آن را در فراخي وقت بگزارد و اداي دين كند) و كسي كه وقت فريضه اي بر او درآيد و در اجراي آن، آگاهانه و از روي قصد، كوتاهي كند، پس او از هشدار خداي تعالي، كه فرمود: «واي بر نمازگزاراني كه در نماز خويش غافلند»، به هوش نيامده است و از امر ضمني او به نماز اول وقت، سر تابيده و خطاكار است.)



[ صفحه 176]



خداي تعالي، با اين سخن: «... آنان كه در نماز خود بي توجه اند»، در حقيقت مي گويد: آنان كه خود را به فراموشي و بي خبري مي زنند، به اوقات نماز خود بي توجهي نشان مي دهند و آن را مهم نمي دانند.

و امام صادق (عليه السلام) از رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) روايت كرده اند كه فرمودند:

لا تنال شفاعتي غدا من أخر الصلاة المفروضة بعد وقتها. [4] .

آنان كه نماز واجب خود را پس از وقت آن بخوانند و به تأخير بيندازند، فردا (قيامت) شايستگي ميانجي گري ام را نخواهند داشت.

بنابر آن چه در اين جا و ديگر موارد عنوان شد، به واپس افكندن نماز؛ جز براي بيماران و كساني كه گرفتاري حاد و عذر موجهي دارند، روا نيست و براساس روايتي كه قبلاً از كتاب «الخرايج و الجرايح»، از امام رضا (عليه السلام) گزارش شد، به تأخير انداختن نماز حتي به منظور ملحق شدن افراد همپا براي برپايي باشكوه تر آن جايز نيست و منتظر ماندن براي شركت افراد بيشتر در نماز جماعت، موجب تضييع آن مي گردد. [5] .

در حديثي از امام باقر (عليه السلام) آمده است:

... ان الصلوة اذا ارتفعت في وقتها رجعت الي صاحبها و هي بيضاء مشرقة تقول حفظتني حفظك الله و اذا ارتفعت في غير وقتها بغير حدودها رجعت الي صاحبها و هي سوداء مظلمة تقول ضيعتني ضيعك الله. [6] .

اگر نماز، به وقت خود بالا رود، با حالتي سفيد و پرتو افكن به صاحبش باز گردد و گويد: مرا حفظ كردي، خدا تو را نگه دارد و چون احكام و آداب آن رعايت نشود و در غير وقت خود بالا رود، به سوي صاحب خود برگردد و گويد: مرا تباه كردي، خدا تو را تباه گرداند.

شيخ فريدالدين، عطار نيشابوري، در اين زمينه سروده است: [7] .



[ صفحه 177]





اي نمازت، نانمازي آمده

پاك بازي تو بازي آمده



چون نماز تو چنين پرتفرقه است

ترك كن كاين نيست ادا اين مخرقه است



ابن ادهم چون ادا كردي نماز

دست بنهادي به روي خويش باز



روي گفتي من بپوشم از خطر

تا برويم باز نتوان زد مگر



زانكه مي دانم كه دست بي نياز

باز خواهد زد به روي من نماز



يكي ديگر از اشكال تباه كردن نماز، كاستن از آن است، در حديثي نبوي و علوي آمده است:

اسرق السراق من سرق من صلاته. [8] .

دزدترين دزدان كسي است كه از نماز خويش (كه حق خداي تعالي، است) بدزدد و كم كند.

به طور كلي بايد توجه داشت كه نماز بايد با رعايت تمامي حدودش اقامه شود و چنان چه شرطي از شرايط نماز و حدي از حدود آن را رعايت نكنيم، آن را سبك شمرده ايم و تباه كرده ايم.

پروردگارا! ما را از كساني قرار ده كه نماز را تباه نمي سازند و آن را بزرگ مي دارند.