قرآن، هدف از نماز را ياد خدا مي داند.

اقم الصلوة لذكري. [1] .

و اثرش را آرامش جان

الا بذكر الله تطمئن القلوب. [2] .

و نتيجه ي آرامش دل را سفر به عالم ملكوت:



[ صفحه 154]



يا ايتها النفس المطمئنة ارجعي الي ربك راضية مرضية. [3] .

اي نفس به آرامش رسيده! به سوي پروردگار خود برگرد در حالي كه هم از او خرسندي و هم مورد خشنودي او هستي.

رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) نيز نماز را وسيله ي عروج روحاني مؤمنان دانسته اند و فرمودند:

الصلوة معراج المؤمن. [4] .

نماز حقيقي، خلو است، خالي شدن از خود است، خروج از خانه ي وجود خويش و مهاجرت به سوي خداست و خداي تعالي، فرمود:

و من يخرج من بيته مهاجراً الي الله ثم يدركه الموت فقد وقع اجره علي الله. [5] .

كسي كه به قصد هجرت به سوي خدا از خانه بيرون رود و مرگ او را فرو گيرد. پاداشش بر عهده ي خداوند است.

برخي از مفسران، اين هجرت را كوچ كردن از خانه ي دل به سوي خدا دانسته اند، و مي دانيم كه هجرت از هوا و هوس ها و آرزوها و خودخواهي ها و خودمحوري ها به سوي خدا و معنويات، بزرگترين و عالي ترين هجرت هاست.

امام علي (عليه السلام) هنگام تلاوت آيه ي شريفه ي

رجال لا تلهيهم تجارة و لا بيع عن ذكر الله و اقام الصلوة... [6] .

تصويري ذهني و چهره اي معنوي را از ذاكران خدا به دست دادند و در بخشي از آن فرمودند:

فرشتگان گرداگردشان حلقه مي زنند، رحمت آرامش جسم و جان بر آنان فرود مي آيد و درهاي آسمان برويشان باز مي گردد. در اين سفر روحاني، در جايگاهي كه در آن خدا از احوالشان آگاه است، كرسي هاي كرامت برايشان نهاده است، سعي شان مرضي خداوند و مقامشان نزد او محمود است، بوي



[ صفحه 155]



خويش نيايش به درگاه خدا را استشمام مي كنند و آمرزش او را اميد مي دارند.

... قد حفت بهم الملائكة و تنزلت عليهم السكينة و فتحت لهم ابواب السماء و اعدت لهم مقاعد الكرامات في مقام اطلع الله عليهم فيه فرضي سعيهم و حمد مقامهم يتنسمون بدعائه روح التجاوز. [7] .

عارف بزرگ و پير كبير، خميني عزيز، درباره ي سفر عشق چه زيبا سروده است: [8] .



با دل تنگ به سوي تو سفر بايد كرد

از سر خويش به بتخانه گذر بايد كرد



پير ما گفت زميخانه شفا بايد جست

از شفا جستن هر خانه حذر بايد كرد



آن كه از جلوه ي رخسار چو ماهت پيش است

بي گمان معجزه ي شق قمر بايد كرد



گر در ميكده را پير به عشاق گشود

پس از آن آرزوي فتح و ظفر بايد كرد



گر دل از نشئه ي مي دعوي سرداري داشت

به خود آييد كه احساس خطر بايد كرد



مژده اي دوست كه رندي سر خم را بگشود

باده نوشان! لب از اين مائده، تر بايد كرد



در ره جستن آتشكده سر بايد باخت

به جفا كاري او سينه سپر بايد كرد



سر خم باد سلامت كه به ديدار رخش

مست ساغر زده را نيز خبر بايد كرد



طره ي گيسوي دلدار به هر كوي و دري است

پس به هر كوي و در از شوق سفر بايد كرد





[ صفحه 156]