قبل از آنكه به بيان جلوه هايي از عبادت سرور آزادگان و سالار شهيدان بپردازيم، ذكر نكته اي غم انگيز در اينجا مناسب و بلكه لازم است. سرگذشت تلخي كه به هيچ



[ صفحه 299]



وجه نمي توان به فراموشي سپرد و خسارتهاي عظيم ناشي از آن را از ياد برد، به طور قطع خسارتي بالاتر از آن را در طول تاريخ بشري، نمي توان پيدا كرد و آن كنار گذاردن پيشوايان بزرگواري است كه مي توانستند جامعه و آحاد آن را در مسير هدايت و بندگي پروردگار قرار دهند و استمرار بخشند.

متأسفانه با انواع دسيسه ها و توطئه ها، جامعه ي اسلامي را از داشتن چنين رهبران الهي به عنوان الگوهاي عبادت و بندگي محروم ساختند. رهبراني كه جز خدا نمي ديدند، به جز خدا نمي انديشيدند، جز خدا نمي گفتند و جز براي خدا عمل نمي كردند.

بديهي است كه اگر بندگان شايسته ي خدا، يعني همان عابدان شب و شيران روز در رأس حكومت و قدرت ظاهري نيز بودند، قطعاً با كمك امكاناتي كه در اختيارشان بود، راه عبادت و بندگي خدا هموارتر و پررهروتر از اين مي بود. عالم بشري در هر زمان و مكان به چنين رهبراني سخت نيازمند است.

بگذريم، هر چند گذشتني نيست!

مي خواستيم زوايايي از عبادت امام حسين (عليه السلام) را بيان كنيم. از امام سؤال كردند چه چيزي موجب افزايش و بزرگي خوف تو از پروردگارت گرديده است، به تعبير ديگر چرا اين همه از پروردگارت خائفي؟

امام فرمودند:

لا يأمن يوم القيامه الا من خاف الله في الدنيا. [1] .

«كسي از روز قيامت ايمن نيست، مگر آن كه در دنيا از پروردگارش بترسد.»

ابوالفداء مي گويد: او در شبانه روز، هزار ركعت نماز مي گزارد. [2] .

از امام سجاد در مورد اندكي شمار فرزندان امام حسين سؤال كردند، ايشان فرمودند:



[ صفحه 300]



جاي بسي تعجب و شگفتي است، در حالي كه او شبانه روز، هزار ركعت نماز مي خواند، چگونه خداوند همين چند فرزند را هم به او عنايت فرمود. [3] .

در اينجا به نقل نمونه هايي از عبادت و نماز حضرت ابا عبدلله الحسين (عليه السلام) مي پردازيم. ذكر اين نمونه ها مي تواند به كساني كه دلباخته ي حسين هستند، اين درس را بدهد كه عشق حسين، آميخته با عشق نماز است. عشق به حسين، بدون عشق به نماز، معنا ندارد! شور حسيني بدون شور نماز راه به جايي نمي برد!

محبت به امام و رهبري كه، روشنترين هدف قيامش و زيباترين كارش اقامه ي نماز است، از طرف كسي كه، كم رنگ ترين امور زندگي اش عبادت است، چه معنا و مفهومي مي تواند داشته باشد؟!

- انس بن مالك نقل مي كند: با حسين بن علي (عليه السلام) در سفر مكه همسفر شديم. روزي به طرف قبر حضرت خديجه حركت كرديم. هنگامي كه كنار قبر رسيديم، حسين (عليه السلام) در كنار قبر مادربزرگ خويش مدتي گريست. آن گاه از من خواست مقداري از او فاصله بگيرم،. احساس كردم مي خواهد لحظاتي را با خداي خود در كنار تربت جده اش خلوت كند. انس مي گويد: كمي از ايشان فاصله گرفتم و خود را از او مخفي كردم تا ببينم او چه مي كند و چه مي گويد. ديدم او سرگرم نماز شد و نمازش بسيار طول كشيد. سپس اين اشعار را زمزمه كرد:



يا رَبِّ يا رَبِّ انتَ مولاهُ

فارْحَمْ عُبَيْداً اليكَ مَلْجاهُ



يا ذَالْمَعالي عليكَ مُعْتَمَدي

طُوبي لِمَنْ كُنتَ انتَ مولاهُ



طوبي لِمَنْ كان خائِفاً ارقاً

يَشْكُو اِلي ذِي الْجَلالِ بَلْواهُ



وَ ما به علةٌ و لا سُقمٌ

اكثر من حُبِّهِ لِمولاهُ



اذا اشْتكي بَثِّه و غصَّته

اجابهُ الله ثُم لبّاهُ



اذا ابتلي بالظلام مُبتهلاً

اَكرمَهُ اللهُ ثم ادناهُ



«اي پروردگار من! اي پروردگار من! مولاي من تويي، به بنده ي كوچكت كه به تو



[ صفحه 301]



پناه آورده رحم نما. اي صاحب همه ي عظمت ها و بزرگي ها، تكيه گاه من تو هستي و خوشا به حال كسي كه تو مولاي اويي. خوشا به حال كسي كه خائف است و در مشكلات شِكوه به سوي پروردگار مي برد. آن كه هيچ دغدغه و ناراحتي بيشتر از محبت به مولايش ندارد و آن هنگام كه با خدا درد دل مي كند و شكايت مي نمايد، خداوند جوابش را داده، او را گرامي مي دارد و او را به خودش نزديك مي كند.»

انس مي گويد: هنگامي كه اشعار امام به اينجا رسيد، نغمه و نواي ديگري را شنيدم كه مي گفت:



لبيك لبيك انت في كنفي

و كلما قلت قد علمناه



صوتك تشتاقهُ ملائكتي

فَحسبك الصوت قد سمعناه



...........



سلني بلا رعبة و لا رهب

و لا حساب انني انا الله [4] .

«لبيك لبيك، تو در پناه من هستي و آنچه را كه بر زبان جاري ساختي ما مي دانيم. فرشتگان من مشتاق صداي تو هستند، صدا زدن كافي است، ما شنيديم. آنچه مي خواهي بدون ترس و دلهره و حساب از من بخواه، همانا من پروردگارم.»

متأسفانه تاكنون در مورد عبادت امام حسين كمتر نوشته و گفته شده است. آنچه در مورد امام حسين (عليه السلام) بيشتر مطرح است، آزادگي و شجاعت اوست. خوب است عاشقان حسين نسبت به عبادتهاي عارفانه ي او نيز مطالعات بيشتري داشته باشند، آن گاه پي خواهند برد كه در سلسله ي عاشقان الله، امام حسين از چهره هاي فروزان عبادت و نماز است.

- حمويني كه از محدثين معروف اهل سنت است، مي گويد: وارد مسجد رسول الله شدم و ديدم حسين در حال سجده است. صورتش را روي خاك قرار داده، مي فرمايد:

اَ لمقامع الحديد خلقت اعضائي ام لشرب الحميم خلقت امعائي الهي ان طالبتني



[ صفحه 302]



بذنوبي لاطالبنك بكرمك و لان حبستني مع الخاطئين لاخبرنهم بحبي لك، سيدي ان طاعتي لاتنفعك و معصيتي لاتضرك فهب لي ما لاينفعك و اغفرلي ما لايضرك فانك ارحم الراحمين. [5] .

حسين (عليه السلام) چه صميمانه با خدا راز و نياز مي كند و سخن مي گويد:

«آيا براي گرزهاي آهنين، پيكر مرا آفريدي؟ آيا براي آشاميدن آبهاي گرم جهنم دستگاه گوارش مرا خلق كردي؟ خدايا! اگر در روز قيامت در مورد گناهانم از من بپرسي، من هم از تو درباره ي بزرگواري و كرمت سؤال خواهم كرد. خدايا! اگر مرا در روز قيامت با گناهكارانت قرار دهي، من آنها را از دوستي ام نسبت به تو با خبر خواهم ساخت! سيد من!، نه طاعت من براي تو سودي دارد و نه معصيت من براي تو ضرري. خدايا! حال كه چنين است پس آنچه را كه براي تو سودي ندارد به من عطا فرما و آنچه را كه براي تو ضرري ندارد بر من ببخشا، به درستي كه تو بخشنده ترين بخشندگاني.»

آنچه در كلمات حسين (عليه السلام) در اين مناجات و دعا به چشم مي خورد، گفت وگويي سرشار از صميميت و محبت با خداست. براستي كه ائمه ي بزرگوار ما در هر بعدي از ابعاد براي ما الگو و اسوه اند. از آنها روش رفتن به در خانه ي خدا و نحوه ي سخن گفتن با او را بايد آموخت.