آنچه تاكنون گفته شد، اندكي بود از اسرار فريضه ي نماز. خوب است نمازگزاران خط آشنايي با اسرار نماز را ادمه دهند و زمينه را براي بهره برداري بيشتر از اسرار نماز در خويش فراهم نمايند. تازه آنچه از اسرار نماز گفته شد، الفاظ و عبارات است. در حالي



[ صفحه 242]



كه لذت آشنايي با اسرار نماز در چشيدن آن است كه نمازگزار عارف و علاقه مند در خود نماز بايد آنها را بچشد و لمس كند و عملا مقام هاي «تدلي» و «قاب قوسين» و «او ادني» را درك نمايد.

بديهي است كه نيل به اين مقام ها، نتيجه ي سير عرفاني يك عارف دلسوخته و يك سالك الي الله است، كه از آغاز تا پايان جز خدا را نمي بيند و كششي جز خدا سراغ ندارد، و اين نتيجه ي يك عمر با بركت از يك انسان مبارك است. كه ما هم آرزو مي كنيم همانند عارفان باشيم.

خوشا به حال كساني كه در ذائقه ي آنها علاوه بر ماديات، معنويات هم لذيذ و دلپذير مي آيد. خوشا به حال كساني كه در كامشان جايي براي چشيدن معنويات هم باشد. خوشا به حال كساني كه هنگامي كه به ركوع مي روند، همين ركوع را به عنوان مقام قاب قوسين مي دانند و هنگامي كه به سجده مي افتند خود را در نزديكترين مقام رسيدن به حق مي دانند.

از خدا مي خواهيم لذت عبادت و بندگي اش را به ما نيز بچشاند. (ان شاءالله) حال اگر نماز و اجزاي آن و مقام هايي كه در نماز براي نمازگزار فراهم مي گردد، در كام ما لذت بخش نباشد، بايد در خودمان لحظه اي تأمل كنيم، شايد اين بي لذتي ها نتيجه معصيت هاي ما و قهر الهي باشد. خدايا به تو پناه مي بريم!

در روايات داريم كه خداوند به حضرت داوود فرمود: اگر معصيت مرا بكني، من نيز شيريني و حلاوت ذكرم را از كامت بر مي دارم، آن گاه از عبادت من و صحبت كردن با من لذت نخواهي برد و ديگر با نشاط با من سخن نمي گويي و مرا با نشاط، عبادت و بندگي نمي كني! و اين در حالي است كه نام خدا، ياد خدا، ذكر خدا و توجه به او شيرين است. و ذكره حلو للذاكرين

فاطمه ي زهرا (عليها السلام) براي انجام كارهاي داخل خانه از رسول خدا كمك كاري مي طلبد، پيامبر اسلام كه از ذائقه ي دختر گرامي اش خبر دارد، تسبيحاتي را كه به نام آن حضرت معرف است، به او ياد مي دهد و بدين وسيله گوهر گرانبهايي را به او هديه



[ صفحه 243]



مي كند تا يار و ياور زهرا باشد، زيرا مي داند خستگي و افسردگي زهرا تنها با ذكر خدا بر طرف مي گردد و پايان مي پذيرد.