ذكر سلام
نماز، اين فريضه ي ارزشمند پس از انجام اعمال و قرائت اقوال و پس از طي فراز و نشيب هايي با سلام پايان مي پذيرد.
نمازگزار در سلام، علاوه بر ارسال درود بر پيامبر (صلي الله عليه و آله) به گروه هاي ديگري نيز درودها و تحيات خود و مجموعه ي خويش را تقديم مي كند. در حقيقت سلام نماز، سلام مجموعه ها به مجموعه هاست. نمازگزار هميشه خود را در كنار مجموعه ي عظيم شايستگان و عبادت كنندگان و يكي از آنها مي داند، او اين چنين سلام مي دهد:
السلام عليك ايها النبي و رحمة الله و بركاته.
«درود و تحيت و رحمت و بركات الهي بر تو باد اي پيامبر.»
السلام علينا و علي عبادالله الصالحين [1] .
«درود بر ما و بر بندگان نيكوكار خدا.»
السلام عليكم و رحمة الله و بركاته [2] .
«درود و رحمت و بركات الهي بر شما.»
نكته ي قابل توجه اين است كه بيان سلام به صورت جمع (السلام علينا و السلام عليكم) در نماز جماعت امري عادي است، زيرا جمعي نمازگزارند كه به يكديگر سلام مي كنند، اما در نماز فرادي كه شخص نمازگزار به تنهايي به نماز مي ايستد، بيان سلام به صورت جمع چه معنايي دارد؟ اين سؤال را از امام (عليه السلام) مي پرسند، ايشان جواب
[ صفحه 226]
مي دهند: السلام عليكم خطاب به فرشتگاني است كه در نماز همراه تو هستند. بنابراين نمازگزار حتي در نماز فرادا نيز تنها نيست و به فرشتگان مخلص الهي كه همراه او هستند، سلام مي دهد.
پاورقي
[1] وسائل / ج 6 / روايت 8347.
[2] مستدرك / ج 5 / روايت 5266.