موضوع و يا نكته ي دومي كه عارفان نمازگزار مراعات آن را براي بهره برداري از نماز و برخورداري از آثار ارزنده ي آن لازم مي دانند، تفهم است. البته از بيانات محققانه و



[ صفحه 197]



عارفانه ي حضرت امام رضوان الله تعالي عليه در كتاب گرانقدر آداب الصلوة به دست مي آيد كه تفهيم در نماز هم، به دنبال تفهم لازم است.

حال منظور از تفهم و تفهيم در نماز چيست؟

تفهم يعني فهميدن و تفهيم يعني فهماندن.

از آنجا كه فهميدن و فهماندن نيازمند به تفكر و انديشه اند، ناچاريم قبل از پيگيري بحث تفهم و تفهيم، اشاره اي اجمالي به جايگاه و نقش تفكر در عبادت داشته باشيم.