در مباحث گذشته به اين نتيجه رسيديم كه نماز برخوردار از شرايط لازم، معراج انسان و موجب رشد و ارتقاي اوست. اين گونه نماز، شخص نمازگزار را از زشتي ها و پليدي ها باز مي دارد.

اكنون جاي طرح اين سؤال است كه چگونه مي توانيم نمازي برخوردار از ويژگي هاي لازم و كيفيتي شايسته اقامه نماييم؟ به عبارت ديگر براي اقامه ي نمازي كه داراي شرايط و آثار ارزنده ي خود باشد چه بايد كنيم؟ آيا راهي براي استفاده ي بهتر و بهره مندي بيشتر از نماز در برابر ما وجود دارد؟ آيا تنها عده ي خاصي مي توانند از آثار ارزنده ي آن برخوردار گردند و ديگران هيچ و يا بسيار اندك؟ اگر ديگران نيز مي توانند، راهش چيست؟

به طور قطع اين پرسشي است، سزاوار تأمل و انديشه كه لازم است هر نمازگزاري فرصتي را براي تأمل درباره ي آن منظور نمايد.

در پاسخ به سؤال فوق بايد گفت: مكتب عزيز اسلام، براي تحقق اين هدف والا تدابيري را اتخاذ نموده و برنامه هايي ارائه كرده است. چنانچه ما به اين برنامه ها توجه نماييم، قطعا بهره گيري ما از نماز چيز ديگري خواهد بود.

شارع مقدس براي نيل به اين هدف عالي، سه مرحله را در نظر گرفته و براي هر



[ صفحه 168]



يك از اين مراحل برنامه ريزي كرده است. اين سه مرحله عبارتند از:

- مرحله ي قبل از نماز

- مرحله ي در حين نماز

- مرحله ي بعد از نماز

البته مي توان مراحل فوق را به شرح زير نامگذاري كرد:

- مرحله ي آمادگي كه مرحله ي انجام مقدمات حضور و ديدار است.

- مرحله ي ديدار كه مرحله ي انجام خود نماز است.

- مرحله ي بهره گيري از ديدار كه مرحله ي پس از اتمام و پايان نماز است.