براي آشنايي بيشتر شيعيان و سايرين با ديدگاه مكتب تشيع در مورد نماز جماعت، ترجمه ي متني از كتاب بسيار شريف عروةالوثقي تأليف مرحوم آيت الله سيد محمد كاظم طباطبايي يزدي را كه از متون بسيار محكم و استوار فقهي شيعه است، نقل مي نماييم.

ايشان مي فرمايد:

نماز جماعت در تمامي نمازهاي واجب، از مستحبات اكيده است، خصوصاً در نمازهاي يوميه و بالاخص نماز صبح و مغرب و عشاء، بويژه براي همسايگان مسجد و يا كساني كه صداي اذان را مي شنوند.

سپس صاحب عروه به عنوان يك فقيه و حديث شناس بزرگ مي فرمايد: آن قدر در فضيلت نماز جماعت و مذمت كساني كه آن را ترك مي نمايند تأكيد شده است كه آن را در مرز واجبات قرار داده است. [1] .

آن گاه مرحوم صاحب عروه رواياتي در فضيلت و ثواب نماز جماعت نقل مي فرمايد و بعد مطرح مي نمايد كه اين همه فضيلت و ثواب، براي نماز جماعت هاي عادي است و با افضليت امام جماعت و مأمومين و مكان اداي نماز، ثواب نماز جماعت افزايش مي يابد.

سپس مرحوم يزدي ادامه مي دهند: ترك نماز جماعت چنانچه بر اثر بي اعتنايي و



[ صفحه 121]



يا سبك شمردن نماز جماعت باشد، اصلاً جايز نيست.

اين فتوا بيانگر آن است كه گرچه نماز جماعت اصالةً مستحب است (البته مستحبي در مرز واجب)، اما اگر روي گرداني از نماز جماعت، موجب بي اعتنايي و يا سبك شمردن نماز جماعت گردد، جايز نيست. بنابراين ترك نماز جماعت در اين صورت، حرام و موجب گناه و معصيت است و حضور در نماز جماعت واجب مي گردد».

مثلاً كسي كه هنگام نماز در مسجد و يا در نزديكي مسجدي كه نماز جماعت در آن برگزار مي گردد، حاضر است و عذري نيز ندارد، اما او مسجد و نماز را رها مي كند و مي رود، اين عمل او چه معنايي دارد؟! آيا استخفاف نماز نيست؟

يا مثلاً در اداره، نماز جماعت برگزار مي شود. فردي بر اثر بي اعتنايي و عدم توجه به نماز و يا اينكه جايگاه و شأني براي نماز قائل نيست و يا نماز در ديد او ارزشي ندارد، در مراسم نماز جماعت حاضر نمي شود. و يا همسايگان مساجدي كه در طول سال به اصطلاح پايشان به مسجد نمي رسد! آيا اين كار، بي اعتنايي و روي گرداني از نماز نيست؟! و آيا اين كار از نظر اخلاقي كاري ناروا، زشت و ناپسند نمي باشد؟

در جايي كه امام صادق (عليه السلام) مي فرمايد:

اشترط رسول الله علي جيران المسجد شهود الصلاة [2] .

«پيامبر اسلام (ع) از همسايگان مسجد قول مي گرفت كه در نماز جماعت شركت نمايند.»

يعني همسايگي مسجد مشروط به حضور در نماز جماعت است. آيا دور از انصاف نيست مسلماني در جوار خانه ي خدا مدتي ساكن باشد، اما در نماز جماعت حاضر نگردد؟ آيا اين استحفاف نماز نيست؟!

چنانچه در مدرسه، نماز جماعت منعقد شود و معلمي در آن شركت نكند و عدم حضور او براي شاگردانش چنين تصوري را ايجاد نمايد كه اگر نماز، چيز خوب و مفيدي بود، آقا معلم در آن شركت مي كرد، آيا اين عمل او جايز است؟



[ صفحه 122]



البته همانند موارد فوق در دانشگاه و بازار و ... نيز متصور است. يعني هنگامي كه سفره ي پر نعمت نماز جماعت، گسترده است، عدم حضور در كنار اين سفره، آيا به معناي بي اعتنايي نسبت به غذاي معنوي نيست؟ به طور قطع، فرهنگ شيعه اين بي اعتنايي را نمي پسندند و جايز نمي داند.