نماز جماعت، هم نماز است و هم راه و روشي براي اقامه ي نماز. امروزه شاهد برگزاري نمايشگاههاي متعددي در سراسر جهان هستيم. فلسفه ي برپايي نمايشگاهها، تبليغ و ترويج دست آوردها و محصولات است. در بسياري از اين نمايشگاهها از دورترين نقاط جهان كالا عرضه مي گردد و اين يك كار عقلايي و منطقي است. در حقيقت نماز جماعت نيز نوعي عرضه ي نماز در جامعه و در ديد قرار دادن آن است.

بديهي است كه اين عرضه و در معرض ديد ديگران قرار گرفتن نماز، هم معتقدان نماز را خوشحال مي سازد و هم زمينه اي است براي جذب و تمايل ديگران براي حضور در نماز جماعت، ضمن اينكه مخالفان اسلام را نيز اندوهگين مي سازد. زيرا آنها قدرت اسلام و نماز را مي بينند و روحيه ي خود را از دست داده، از بسياري توطئه ها و فعاليت هاي مخرب خود مأيوس مي گردند. همان گونه كه حج نيز چنين نقشي را ايفاء مي نمايد. زيرا يكي از عوامل مهم حيات اسلام همين مراسم باشكوه حج است كه سالانه با حضور گسترده ي مسلمانان برگزار مي گردد.

حتي همين حجي كه هم اكنون برگزار مي شود، يعني حجي بدور از تجلي بسياري از جلوه هايي كه اسلام اراده فرموده و حجي كه تبلور كاملي از حج ابراهيمي نيست، با همه ي اين ضعفها، نفس اجتماع مسلمانان اثر ارزنده اي در تقويت اسلام و مكتب ايفاء مي نمايد. در سخنان گرانقدر اميرمؤمنان (عليه السلام) و حضرت فاطمه



[ صفحه 112]



زهرا (عليها السلام) آمده است كه حج، تقويت مكتب و دين است. [1] .

نماز جماعت هم همين اثر را دارد. در نماز جماعت تنها بُعد ارتباط با خدا منظور نشده است، بلكه با اين ديد به نماز جماعت مي نگريم كه نماز جماعت نمايش نماز و تبليغ آن است، زيرا هنگامي كه فرزندان ما، كودكان، نوجوانان و جوانان عزيز ما نماز را در نمايشگاه هاي خوب و پاك و باصفاي آن يعني مساجد مشاهده نمايند كه چه زيبا تشكيل شده و چگونه همه ي نمازگزاران در كنار يكديگر صفوف زيباي نماز جماعت را تشكيل داده اند و همه با هم حركات هماهنگ و موزوني دارند، همچنين آنها شخص وارسته اي را به عنوان امام جماعت انتخاب نموده، همراه او به ركوع و سجود مي روند و عطر برادري و دوستي و تعاون و صفا، فضاي مسجد را آكنده نموده است، بطور مسلّم تمايل به نماز پيدا مي كنند و اين گونه نماز بطور طبيعي در جامعه تبليغ و ترويج مي شود.

اقامه ي نماز جماعت، خود راه بسيار مؤثر و خوبي است براي تثبيت و تقويت و حاكميت نماز در جامعه. به عنوان نمونه، اقامه ي نماز جماعت هاي باشكوه در مدارس، از عوامل مؤثر در اقامه ي نماز است، زيرا حضور در مراسم نماز جماعت مدرسه و مشاهده ي آن تجمع و هماهنگي، بطور طبيعي نوجوانان و جوانان را به سوي نماز جلب مي نمايد. در حالي كه شايد تبليغ و درخواست يك پدر از فرزند خود براي اقامه ي نماز اين اندازه مؤثر واقع نگردد.

در اينجا حديث گرانقدري در بيان ابعاد نماز جماعت و روشن تر نمودن افقهاي گسترده ي آن ذكر مي نماييم. با دقت در اين حديث مشخص مي گردد كه نماز جماعت صرف برقراري يك ارتباط با خدا نيست، زيرا اگر چنين باشد، شايد نمازگزار بتواند در داخل منزل ارتباط بهتري با خدا برقرار نمايد. البته شايد اين سخن را با قاطعيت نتوان بيان كرد، زيرا روح جمعي حال و هواي بهتري به حركت معنوي مي بخشد.



[ صفحه 113]



امام هشتم (عليه السلام) درباره ي نماز جماعت مي فرمايند:

انما جعلت الجماعة لئلا يكون الاخلاص و التوحيد و الاسلام و العباده لله الاّ ظاهراً مكشوفاً مشهوراً.

«نماز جماعت براي آن بوجود آمد كه اخلاص و توحيد و اسلام و عبادت در جامعه ظاهر گردد.»

بنابراين حديث، نماز جماعت در حقيقت تبلور عيني اين ارزشها و نمايش اين زيبايي هاست. بديهي است كه ظهور و بروز و مشاهده ي امور فوق فقط در نماز جماعت امكان پذير است.

آن گاه امام (عليه السلام) مي فرمايد:

لان في اظهاره حجةً علي اهل الشرق و الغرب لله وحده [2] .

تشكيل نماز جماعت كه در حقيقت اظهار اسلام و عبادت و بندگي خدا و نشان دادن توانايي ها و زيبايي هاي اسلام است، گواهي آشكار و حجتي محكم بر اهل شرق و غرب است. در حقيقت نماز جماعت هاي ما معيار خوبي براي تصميم گيري هاي آنها و بر هم زننده ي بسياري از معادلات آنهاست.